دوربین هایرایز یا اچ‌آی‌آرآی‌اس‌ای(HiRISE) که بر روی فضاپیما مدارگرد شناسایی مریخ قرار دارد، اخیرا تصاویر زیبایی از تپه‌های شنی بارخان/ تَل‌ماسه‌های هلالی در سطح مریخ را ثبت کرده است.
به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی به نقل از isna و به نقل از ساینس الرت، این تصویر جالب از دوربین هایرایز مدارگرد شناسایی مریخ، مناطقی در مریخ که با تپه‌های شنی جذاب به نام تپه‌های بارخان پوشیده شده است را نشان می دهد.
بَرخان‌ها یا تَل‌ماسه‌های هلالی در نواحی بیابانی، با جابه‌جایی ماسه‌ها در سطح زمین توسط باد و رسوب آن‌ها به صورت برجستگی‌های کوچک ایجاد می‌شوند.
این تپه‌ها در امتداد صخره‌ای در "Chasma Boreale" واقع در قطب شمال مریخ تشکیل شده‌اند.
های رایز یک دوربین قدرتمند است و تصاویری را ثبت می‌کند که ویژگی‌هایی به کوچکی یک میز را هم می‌تواند از مدار دیده و ثبت کند.
این منطقه‌ای که در تصاویر مشاهده می‌کنید کمتر از یک کیلومتر(زیر یک مایل) وسعت دارند و مدارگرد شناسایی مریخ در زمان ثبت تصویر در فاصله حدود ۱۹۷ کیلومتر بالاتر از سطح آنجا قرار داشت.
دانشمندان مسئول بررسی این ماموریت می‌گویند که تپه‌های بارخان هم در زمین و هم در مریخ رایج هستند. معمولا این تپه‌ها از نظر شکل بسیار متمایز هستند و از این جهت مهم هستند که می‌توانند در مورد محیطی که در آن شکل گرفته‌اند و جهت وزش بادها در یک مکان خاص اطلاعات مهمی را در اختیار دانشمندان قرار دهند.
بارخان ها در مناطق شنی که بادها غالبا در یک جهت می‌وزند تشکیل می‌شوند و یک تپه شنی هلالی شکل ایجاد می‌کنند. تپه‌های شنی نشان داده شده در بالا به شکل هلالی کلاسیک و به شکل v معکوس نیستند زیرا بادهای قطب شمال مریخ در جهات مختلف می‌وزند. این تصویر با استفاده از فیلتر قرمز-سبز-آبی تعبیه شده روی دوربین گرفته شده است و همین امر به ماسه‌ها ظاهر آبی رنگ می‌دهد.
دوربین هایرایز در طول موج‌های مرئی مانند چشم انسان عمل می‌کند، اما مجهز به لنز تلسکوپی است که آن را به یکی از دوربین‌های با وضوح بالا در حال حاضر در فضا تبدیل می‌کند.
این تصاویر با وضوح بالا دانشمندان را قادر می‌سازد تا اجرام با اندازه ۱ متر(حدود ۳ فوت) در مریخ را تشخیص دهند و ساختار سطح مریخ را به روشی بسیار جامع‌تر از هر ماموریت دیگری در مریخ مطالعه کنند.
های رایز همچنین مشاهداتی را در طول موج‌های فروسرخ نزدیک نیز انجام می دهد تا اطلاعاتی در مورد کانی‌های موجود به دست آورد.
مدارگرد شناسایی مریخ
مدارگرد شناسایی مریخ(MRO – Mars Reconnaissance Orbiter) یک فضاپیمای چندمنظوره ناسا می‌باشد که برای شناسایی و اکتشاف مریخ از روی مدار، طراحی شده است. هنگامی‌که این مدارگرد به مدار مریخ رسید، به پنج فضاپیمای دیگر که در مدار یا روی سطح سیاره بودند، پیوست. این فضاپیمای ۷۲۰ میلیون دلاری توسط لاکهید مارتین و زیر نظر آزمایشگاه پیشرانش جت ساخته شده است. پرتاب آن در ۲۱ مرداد ۱۳۸۴ انجام شد و در روز ۱۹ اسفند ۱۳۸۴(۲۰۰۶) به مدار مریخ رسید و در آبان سال ۱۳۸۵ فاز اولیه ماموریت علمی خود را آغاز کرد. این فضاپیما از سال ۲۰۰۶ تاکنون در مدار مریخ بوده و با استفاده از دوربین‌های خود مانند دوربین هایرایز(HiRISE) از این سیاره تصویربرداری کرده است و همچنین داده‌های طیف‌سنجی و راداری را جمع‌آوری و به زمین ارسال می‌کند. طیف‌سنج این مدارگرد نور را به طول موج‌های مختلف تقسیم می‌کند تا مشخص شود که یک جرم آسمانی از چه ترکیباتی ساخته شده است.