اخترشناسان موفق به رصد اولین امواج رادیویی قطبی شده از یک انفجار پرتوی گاما شده‌اند که در فاصله هفت میلیون سال نوری اتفاق افتاده و به شناخت و درک ستارگان در حال فروپاشی و پدیده‌های پر انرژی کمک می‌کند.
به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی به نقل از ایسنا و به نقل از گیزمگ، اولین نور قطبی شده از یک انفجار پرتو گاما که در فاصله هفت میلیارد سال نوری از ما اتفاق افتاده است به ستاره شناسان کمک می‌کند تا درک بهتری از ستارگان در حال فروپاشی و دیگر پدیده‌های انرژی بالا به دست آورند.
این نور که سرمنشاء آن انفجار پرتوی گاما موسوم به "GRB 190114C" در صورت فلکی کوره(Fornax) است نوری درخشان‌تر از یک میلیارد ستاره دارد که از فواره‌های بزرگ پلاسمایی می‌آیند و از میدان‌های مغناطیسی قوی عبور می‌کنند.
انفجارهای پرتوی گاما حوادث بسیار نادری هستند که تاکنون تنها در کهکشان‌های میلیاردها سال نوری دورتر دیده شده‌اند. آنها درخشان‌ترین پدیده الکترومغناطیسی شناخته شده هستند که طی عمر کوتاهِ چند میلی‌ثانیه‌ای تا چند ساعته خود همه کهکشان‌ها را روشن می‌کنند.
آنها معمولاً زمانی رخ می‌دهند که یک ستاره فوق العاده بزرگ به یک ستاره نوترونی یا یک سیاه‌چاله فرو می‌ریزد و یک انفجار هسته‌ای عظیم ایجاد می‌کند. این اتفاق موجب پدید آمدن فواره‌های بزرگی در محور چرخش آن می‌شود و یک انفجار پرتوی گاما غول آسا تولید می‌کند.
انفجار پرتو گاما یا فوران پرتو گاما(GRB) به فوران ناگهانی و شدید پرتوی گاما در اعماق کیهان گفته می‌شود. این پدیده دهها سال به عنوان یکی از پدیده‌های مرموز اخترشناسی شناخته می‌شد. امروزه معلوم شده است که برخی از این انفجارها مربوط به ابرنواخترها و برخی دیگر مربوط به مگنتارها(نوعی ستاره نوترونی با میدان مغناطیسی بسیار قوی) هستند.
به گفته یک تیم بین‌المللی از دانشمندان به رهبری "تانموی لاسکار" محقق دانشگاه بث(Bath) چیز زیادی درباره این فواره‌ها نمی‌دانیم، بنابراین انفجار پرتوی گامای "GRB 190114C" جذابیت زیادی برای محقان دارد.
این انفجار در ژانویه ۲۰۱۹ توسط ماهواره "سوئیفت"(Swift) ناسا کشف شد. آزمایش بعدی توسط تلسکوپ بزرگ میلی‌متری/زیرمیلی‌متری آتلانتیک(ALMA) در شیلی و تلسکوپ رادیویی "وری لارژ"(VLA) در نیومکزیکو، محل وقوع، طبیعت و این حقیقت قابل توجه را که این انفجار پرتوی گاما، سیگنال‌های رادیویی قطبی شده را انتقال داده است، تأیید کرد.
این مسئله به این دلیل مهم است که اخترشناسان فرض کرده‌اند که فواره‌های مرتبط با انفجارهای پرتوی گاما توسط میدان‌های مغناطیسی کیهانی مانند پلاسمای درون یک رآکتور همجوشی نگهداری می‌شوند. بنابراین یافتن اطلاعات بیشتر در مورد این میدان‌های مغناطیسی حقایق زیادی را درباره انفجارهای پرتوی گاما و یکی از ویژگی‌های جذاب این میدان‌های مغناطیسی مبنی بر قطبی کردن نور در امتداد محور طولی خود فاش می‌کند.
از آنجایی که اندازه بخش‌هایی از یک میدان مغناطیسی بر میزان قطبی شدن تأثیر می‌گذارد، بنابراین می‌توان قدرت و ساختار میدان مغناطیسی را اندازه‌گیری کرد.
این تیم متوجه شد که سیگنال‌های رادیویی ساطع شده از "GRB 190114C" تا ۰.۸ درصد قطبی شده‌اند، به این معنی که میدان مغناطیسی از بخش‌هایی در اندازه حدودی منظومه شمسی ما ساخته شده است. این نتیجه توسط بررسی متقابل با داده‌های مشابه از اشعه ایکس و طیف نوری به دست آمد و نشان می‌دهد که این قطبش از فواره‌ها بوده و نه از محیط اطراف.
"لاسکار" می‌گوید: این اندازه‌گیری یک پنجره جدید را به روی علم انفجار پرتوی گاما و مطالعات فواره‌های اخترفیزیکی پر انرژی باز می‌کند. ما می‌خواهیم دریابیم که آیا سطح پایین قطبش اندازه‌گیری شده در این رویداد مشخصه همه انفجارهای اشعه گاما است یا نه و اگر چنین باشد، چه چیزی می‌تواند به ما در مورد ساختارهای مغناطیسی در فواره‌های گاما و نقش میدان مغناطیسی در نیرودهی و پخش فواره‌ها در سراسر جهان بگوید.
این تحقیق در مجله Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.