فضاپیمای کاسینی ناسا از نور یک ستاره دور برای مشاهده فوران گسترده یخ‌فشان بر روی قمر انسلادوس سیاره زحل استفاده کرده است.
به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی به نقل از ایسنا به نقل از فیزورگ، منافذ انسلادوس در این تصویر که از نقطه دوری در مدار آن از سیاره غول‌پیکر گازی زحل ثبت شده، به شیوه‌ای رفتار می‌کنند که ستاره‌شناسان را به فکر تغییر مدل‌های کنونی از سیستم مجراسازی داخلی این قمر انداخته است.
منافذ انسلادوس یکی از اهداف مقدم رصدی فضاپیمای کاسینی است؛ زیرا بنظر می‌رسد که آن‌ها به همان شکلی که با اقیانوس سطحی این قمر تعامل دارند، تحت تاثیر نیروهای جزر و مدی سیاره زحل هستند. تصور می‌شود که این اقیانوس یکی از مکان‌های احتمالی حیات ورای سیاره زمین باشد.
در اکتبر 2015، فضاپیمای کاسینی در جریان آخرین مواجهه نزدیک با انسلادوس توانست به درون فواره‌های این قمر شیرجه بزند و ذراتی را با ابزار تحلیلگر غبار کیهانی خود ضبط کند. موقعیت‌های مشابه این در کنار رصدهای انجام شده توسط سایر ابزارهای کاوشگر به دانشمندان اجازه داده تا ترکیب ماده پرتاب شده در فواره‌ها را تعیین کنند.
حدود 90 درصد از ذرات بیرون ریخته شده توسط این فواره‌ها از بخار آب ساخته شده‌اند. این بخار سرعت گرفته و با خود ذرات غبار یخی را حمل می‌کند که در مقابل نور ستاره، بازتاب نشان داده و برای دوربین‌های کاسینی قابل رصد می‌شوند.
مشاهدات اخیر کاسینی در نتیجه یک همترازی شانسی نبوده است. پیش از این رصد در روز 11 مارس (21 اسفند 1394)، این فضاپیما دوربین خود را بر روی ستاره درخشان مرکزی کمربند شکارچی موسوم به "اپسیلون اوریونز" متمرکز کرد. با گذر قمر انسلادوس از برابر این ستاره دوردست، طیف‌سنج تصویربردار فرابنفش کاسینی توانست طیف نور ستاره را شناسایی کرده و ترکیب فواره‌های انسلادوس را از آن استنباط کند.
رصد قبلی از انسلادوس در زمانی که این قمر در نقطه دورتری از مدار خود نسبت به زحل قرار داشت، افزایش سه برابر در تعداد ذرات غبار منتشر شده از منافذ این قمر را نشان داد. ستاره‌شناسان به این نتیجه رسیدند که با مشاهدات بیشتر از این مرحله مداری می‌توان افزایش متناسب در سطح بخار آب را شاهد بود.
اما تحلیل جدید ابزار کاسینی این نظریه را رد کرده و در عوض تنها 20 درصد افزایش را در حجم بخار آب این فواره‌ها نمایش داده است. داده‌های بدست آمده از این ابزار همچنین تغییری را در میزان ماده مرتبط با فواره هر منفذ نمایش داد. بطور خاص یک منفذ موسوم به "بغداد یکم" به نمایش افزایش سهم کلی از دو به هشت درصد پرداخت.
پیش از این تصور می‌شد که نیروهای جزر و مدی باعث ایجاد یک تنوع واحد در کلیت منافذ انسلادوس شده، اما اکنون بنظر می‌رسد برخی منافذ مانند بغداد یکم بیش از دیگران سهم داشته و اینکه این تنوع است که تا حدی مسؤول ناهماهنگی در نسبت ذرات غبار/بخار آب است.
برای توضیح معمای جدید انسلادوس به مدلسازی رایانه‌ای نیاز است. کشف هر نوع پدیده جدید در مورد فواره‌ها، مجموعه جدیدی از قیدها را ارائه می‌کند که باید در زمان ساخت مدل جدید برای توضیح یخ‌فشان‌ها در نظر گرفته شود.
ماهیت واقعی اقیانوس سطحی انسلادوس تا زمانی که یک کاوشگر بطور مستقیم به آن ارسال نشود، ناشناخته باقی خواهد ماند. مفهوم چنین ماموریتی اکنون تحت برنامه فاز اول NIAC ناسا مورد بررسی است.
این ماموریت مفهومی موسوم به کاوشگر یخ‌فشان قمر یخی به ارسال یک فرودگر بر روی سطح انسلادوس و اعزام یک کاوشگر بر روی آن خواهد پرداخت. این کاوشگر سپس در درون یکی از منافذ وارد شده و مجموعه‌ای از خودروهای زیردریایی خودکار را برای کاوش اقیانوس زیرسطحی در آن آزاد خواهد کرد.