عمر فعالیت شکارچی پیر ستاره های دنباله دار سازمان ناسا، استارداست- نکست، به صورت رسمی به پایان رسید، فضاپیمایی که طی دوران فعالیت خود بیش از پنج میلیارد کیلومتر را پشت سر گذاشت.
به گزارش خبرگزاری مهر، استارداست که آخرین مخابره خود را به زمین در 24 مارچ 2011 انجام داده است، طی 12 سال سفر فضایی به منظور تعقیب و شکار ستاره های دنباله دار، پنج میلیارد و 69 میلیون کیلومتر را پشت سر گذاشته و از این رو به کهنه کارترین شکارچی ستاره های دنباله دار ناسا شهرت یافته است.
"لیندلی جانسون" مدیر اجرایی برنامه استارداست-نکست و دیسکاوری در دفتر مرکزی ناسا در واشنگتن می گوید این انتهای عملیات استارداست است اما در واقع آغاز دوران تکامل علمی است که به واسطه اطلاعات جمع آوری شده توسط این فضاپیما به خود شکل گرفته است. گنجینه داده های علمی که از این فضاپیما به دست آمده است برای برنامه ریزی سفرهای آینده به اعماق فضا و به دیگر سیاره ها بسیار گرانبها است.
تصاویری از سیارک "آنفرانک"، "وایلد 2" و "تمپل 1" که طی 12 سال تلاش استارداست به ثبت رسیده اند
سفرهای اول و دوم
استارداست، فضاپیمای 300 کیلوگرمی ناسا در هفتم فوریه 1999 سفر 12 ساله خود را آغاز کرد در آن زمان ماموریت اصلی این فضاپیما سفر به نزدیکی سیارکی به نام "آنفرانک"، سپس حرکت به سوی مشتری و نمونه برداری از ذرات ستاره دنباله دار وایلد 2 بود. این ماموریت در سال 2006 با موفقیت به پایان رسید و این فضاپیما کپسول نمونه های خود را به زمین بازگرداند تا نمونه های جمع آوری شده را در اختیار دانشمندان قرار دهد.
ناسا با توجه به وضعیت مناسب استارداست و وجود مقادیر زیادی سوخت، نام و ماموریت جدیدی را در اختیار فضاپیما قرار داد: استارداست-نکست باید به سوی ستاره دنباله دار تمپل 1 می رفت، ستاره دنباله داری که در سال 2005 نیز در ماموریت Deep Impact مورد بازبینی قرار گرفته بود و از این رو به اولین ستاره دنباله داری مشهور شد که دوبار مورد مشاهده نزدیک قرار گرفته است.
تاریخچه مطالعات "دنباله دار"
دانشمندان از دهه 1980 در تلاش برای شکل دادن به ماموریتی برای مطالعه بر روی ستاره های دنباله دار بودند. طی این دوران تلاشهای متعددی برای آغاز چنین ماموریتی انجام گرفت تا در نهایت در پاییز 1995 پروژه استارداست به تایید نهایی رسید و ساخت فضاپیمای استارداست یک سال بعد آغاز شد.
هدف اولیه استارداست ستاره دنباله دار وایلد 2 انتخاب شد زیرا فرصت نادری برای مشاهده طولانی مدت این ستاره در هنگام عبور نزدیک آن از کنار خورشید به وجود آمده بود.
متخصصان در حال بازکردن در کپسول نمونه غبار فضاپیمای استارداست
تجهیزات
استارداست به همراه دو سری مشابه از تراشه های سیلیکونی 10 در 16 سانتیمتری به فضا پرتاب شد، بر روی هر یک از این تراشه ها نام یک میلیون انسان که به گونه ای در توسعه عمومی این برنامه نقشی داشتند، حک شده بود. یک جفت از این تراشه ها در درون فضاپیما قرار داشت و جفت دیگر به همراه کپسول نمونه ها به زمین بازگشت.
از دیگر تجهیزات علمی موجود در این فضاپیما می توان به دوربین مسیریاب، تحلیل گر غبارهای سیاره ای و بین ستاره ای، ابزار کنترل جریان غبار، نمونه بردار استارداست و آزمایشگاه علمی دینامیک اشاره کرد.
پایان سفر
مسئولیت نهایی استارداست مصرف بقایای سوخت موجود در مخازن و لوله ها بود. از آنجایی که در بی وزنی هیچ ابزار دقیقی برای تعیین مقدار سوخت وجود ندارد، مسئولان این ماموریت از مدلهای مصرف سوخت استفاده کرده و با محاسبه تاریخچه پرواز فضاپیما متناسب با مسافت و زمانی که این فضاپیما در سفر بوده، میزان سوخت مصرف شده را تعیین کردند. چنین محاسباتی می توانند در سفرهای فضایی آینده به مسافتهایی دورافتاده تر نقش مهمی را ایفا کنند.
استارداست تمامی ماموریتهای خود را با موفقیت به پایان رسانید و اکنون برای سازندگانش در مرکز سیستمهای فضایی لاکهید مارتین به نمونه ای از استقامت و پایداری تبدیل شده است.
تصویری شبیه سازی شده از فضاپیمای استارداست
"تیم لارسون" از مرکز JPL ناسا که در کنترل ماموریتهای استارداست مشارکت داشته می گوید: این لحظه ها درست به صحنه های پایانی فیلمهای وسترن شباهت دارند، زمانی که قهرمان داستان سوار بر اسب رو به سوی غروب آفتاب در دوردستها می راند، با این تفاوت که در فضا خورشیدی برای غروب کردن وجود ندارد.