قبله یابی وتعیین سمت قبله از مباحث بنیادین علم ونجوم اسلامی است ودانستن جهت قبله در بسیاری از عبادات امر ضروری است .
یکی از شیوه های دقیق جهت یابی قبله ، استفاده از سایه شاخص به هنگام زوال ظهر مکّه مکرمه در دو روز خاص از سال است این دو روز عبارتند از 7 خرداد و 25 تیر ، بر این اساس می توانید با استفاده از یک شاخص وتعیین سایه شاخص در این دو روز ، سمت دقیق قبله هر مکانی را در نیمکره شمالی به سادگی بیابید .
مکّه مکرمه ، که قبله مسلمانان در آن واقع است ، در طول جغرافیایی 39 درجه و 49 دقیقه ( شرقی ) وعرض جغرافیایی 21 درجه و 26 دقیقه ( شمالی ) قرار دارد ، در روزهای 7 خرداد و 25 تیر امسال ، میل خورشید ( فاصله مرکز خورشید تا استوای سماوی ) با عرض جغرافیایی مکّه مکرمه برابر می شود وبه عبارت دیگر ، هنگام ظهر شرعی ( اذان ظهر ) ، خورشید درست در سمت الرأس مکّه قرار می گیرد ؛ در نتیجه شاخص در مکّه سایه نخواهد داشت ولذا در هر مکانی که قرار داشته باشید ، خلاف سایه شما، سمت صحیح قبله را نشان می دهد . برای آن که این عمل به دقت انجام پذیرد ، می توانید از یک وسیله عمود بر زمین ( نخ یا میله ) استفاده کنید وخلاف جهت سایه آن را در این دو روز از سال در هنگام اذان ظهر مکه ( 7 خرداد ساعت 13 و 48 دقیقه و25 تیر ساعت 13 و 57 دقیقه به وقت رسمی ایران) مشخص کنید .
به این ترتیب ، جهت صحیح قبله در محل خود را به دست آورده اید .
مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی ـ نجومی