روزی آن‌ها را خواهیم یافت

گفتگوی اختصاصی دانشمند ارشد پروژه SETI@Home ، به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش هاى فلکى ـ نجومى به نقل از سایت "shabakeh-mag.com" .


اشاره :
گفتگوی اختصاصی ماهنامه شبکه با دانشمند ارشد پروژه SETI@Home درباره بزرگ ترین پروژه Grid Computing (استفاده از امکانات کامپیوترهای یک شبکه برای یک کار معین) دنیا برای یافتن موجودات فرا زمینی. نزدیک به صد سال پیش، چیزی بیشتر یا کمتر، دو دانشمند به نام تسلا‌ و مارکونی، کار بر روی امواج رادیویی را آغاز کردند و از حاصل کار آن‌ها، رادیو پدید آمد. شاید از همان زمان بود که کره زمین، دیگر از دید ناظران بیرونی، اگر باشند، به آن حدی از تکامل رسید که بتواند چیزی را به ماورای جو بفرستد؛ امواجی که نشانه‌هایی از تمدن را با خود داشتند. دیر زمانی پس از آن، کارل ساگان به این اندیشه درآمد که اکنون، دیگرانی که موجودات فرازمینی یا E.T می‌خوانیمشان، می‌توانند ما را ببینند، پس ما چرا چشم نگردانیم و در پی آنان نباشیم.
آیا وسیله‌ای برای این جستجو مهیا است؟ آرسیبو (Arecibo)، رادیو تلسکوپی با قطر سیصد متر، در عمق دره‌ای در پورتوریکو، این چشم زمینیان است، نگران به آسمان، حریص دیدن امواج کیهانی و مترصد یافتن نشانه‌‌ای ازE.T. اصطلاح “جستجو برای یافتن هوش فرازمینی” یا Search for ExtraTerrestrial Intelligence که به اختصار SETI نامیده می‌شود، عنوان پروژه‌ای است که به منظور تحقق بخشیدن به این رویای شاید دست نیافتنی برپا شده است. SETI ، پروژه‌ای که مدت‌هاست به راه افتاده ولی کمتر درباره آن صحبت شده است. پروژه‌ای بزرگ و پیچیده که در پی یافتن پاسخ سؤالاتی ساده است:‌ "آیا ما تنها هستیم" و "آیا کسی آنجا هست؟" اگر پی‌گیر مباحثی این چنینی باشید و یا از خوانندگان دائمی ماهنامه شبکه، مطلع هستید که پروژه‌های SETI و SETI؛home در شماره 32 (اردیبهشت 82) معرفی شدند و در آن به تشریح عملکرد و نحوه مشارکت در آن پرداخته شده است. اکنون که در حدود دو سال از آن زمان می‌گذرد، بی‌مناسبت ندیدیم که بار دیگر SETI؛home را مطرح کنیم ولی این‌بار از زبان یکی از دانشمندان دست‌اندرکار آن. لذا پس از انجام مکاتبات متعدد با انجمن سیاره‌شناسی آمریکا و دانشگاه کالیفرنیا، موفق شدیم مصاحبه‌ای اختصاصی را با آقای دکترDan Werthimer ، مدیر پروژه SEREDIP و دانشمندان ارشد پروژه SETI؛home ترتیب دهیم. در ضمن لازم است که از همکاری‌های آقای دکترAmir Alexander و خانم Sussan Lendroth از انجمن سیاره‌شناسی که هماهنگی‌های زیادی را در این خصوص انجام دادند، تشکر نماییم.


+ آقای دکتر ورتیمر، با تشکر از اینکه با وجود مشغله کاری فراوان، فرصتی برای طرح سؤالات در اختیار ماهنامه شبکه قرار دادید، اگر بخواهید به اختصار SETI را معرفی کنید، آن را چگونه بیان خواهید کرد؟

- با تشکر متقابل از شما، همان‌گونه که می‌دانید SETI سرنام کلمات Search for Extra Terrestrial Intelligance (جستجو برای یافتن هوش فرازمینی) است که هدف از آن یافتن پاسخ سؤالاتی مانند این‌که "آیا ما تنها هستیم" می‌باشد. همه می‌دانیم که از کره زمین مقادیر بسیار زیادی امواج رادیویی و تلویزیونی و سیگنال‌های مختلف منتشر می‌شود. یعنی بیش از پنجاه سال است که امواج تلویزیونی منتشره از سوی زمین به سمت ده‌ها هزار ستاره روان است و از جانب آن‌ها (وقتی که به آن‌ها برسد) قابل‌دریافت. برای همین هم نامعقول نخواهد بود اگر فکر کنیم که تمدن‌های دیگری در سطح کهکشان هم ممکن است چنین امواجی را ارسال کرده باشند. پس می‌توانیم به دنبال یافتن امواج رادیویی، تلویزیونی، لیزری و ... باشیم. برای همین هم مهم‌ترین ابزاری که داریم تلسکوپ رادیویی آرسیبو(Arecibo) به قطر 300 متر در پورتوریکو می‌باشد. برای پردازش و تحلیل یافته‌ها نیز از قوی‌ترین ابرکامپیوتر دنیا استفاده می‌کنیم.


+ شما چگونه به SEIT علاقمند شدید؟

- من زمانی که دانش‌آموز دبیرستان بودم، به داستان‌های علمی تخیلی و موضوعات ستاره‌شناسی علاقمند بودم و آثار کارل ساگان، ایزاک آسیموف و جورج گاموف را مطالعه می‌کردم. در ادامه همین علائق و کنجکاوی‌ها، به باشگاهی به نام HomebrewComputer پیوستم که کار آن طراحی الگوریتم‌ها و ریزکامپیوترهایی بود برای یافتن علائمی که احتمالا‌ از موجودات فرازمینی دریافت می‌شد. اگر بخواهم شما را با حال و هوای آن باشگاه آشنا کنم، باید بگویم که تعدادی از افراد مؤثر در دره سیلیکون نظیر استیوجابز و استیو وزنیاک هم کارشان را از همان‌جا و با همان ماجراجویی‌های علمی شروع کردند.


+ پروژه SETI از کجا شروع شد؟

- می‌دانید که جمع‌آوری داده‌های رادیویی دریافتی از آسمان و پردازش آن‌ها، به پروژه SEREDIP باز می‌گردد. پروژه‌ای که اکنون مدیر آن هستم و در آنجا از دوازده رادیو تلسکوپ برای جستجوی آسمان‌ها استفاده می‌کنیم. همان تجهیزات اکنون در پورتوریکو، استرالیا و ایتالیا در خدمت SETI هستند.


+ و SETI@home چگونه شکل گرفت؟

- فکر اصلی پروژه متعلق به دانشمند علوم کامپیوتر یعنی David Gedye در سیاتل است. وی سپس یک تیم چهار نفره متشکل از خودش، بنده، Woody Sullivan و David Anderson را برای عملیاتی‌کردن پروژه سازماندهی کرد که نتیجه آن چیزی است که اکنون می‌بینید. ما تلاش کردیم که با طراحی روش‌هایی، مشارکت همه ساکنان کره زمین را در این امر جلب نماییم.


+ حامیان اصلی پروژه چه سازمان‌هایی هستند؟
- انجمن سیاره‌شناسی، شرکت سان‌مایکروسیستمز، بنیاد ملی علوم و دانشگاه کالیفرنیا.


+ آیا تأکید پروژه SETI فقط بر روی دریافت امواج رادیویی است؟

- ببینید، امواج رادیویی (شامل امواج رادارها، رادیوها و تلویزیون‌ها) متحمل‌ترین نوع امواجی هستند که یک تمدن می‌تواند تولید کند. این امواج ممکن است جهت کاربردهای ارتباطی باشند یا حتی به منظور معرفی تمدن خودشان به سایر نقاط کهکشان ارسال شده باشند. اما به غیر از این‌ها، ما با استفاده از ابزارهای مختلفی که داریم و با همراهی رادیو تلسکوپ، مشغول جمع‌آوری امواج رادیویی و لیزری هستیم. در مجموع شش روش مختلف برای یافتن موجودات فرازمینی در دانشگاه کالیفرنیا فراهم آمده است.
ولی 95 درصد از کارSETI مبتنی‌بر امواج رادیویی است. یعنی تمدن بشری را هم که نگاه کنید، با استفاده از دستگاه‌هایی نظیر تلویزیون، رادیو، رادار و نظایر این، مشغول انتشار امواج رادیویی است.


+ چقدر احتمال یافتن موجودات فرازمینی وجود دارد؟

- در کهکشان ما، یعنی کهکشان راه‌شیری، در حدود سیصد میلیارد ستاره وجود دارد که تعدادی از آن‌ها شبیه خورشید ما هستند و بعضی از آن‌ها به دور خود سیاراتی دارند. زمانی که کره‌زمین به قدر کافی سرد شد، به همراه فراهم بودن عوامل دیگر، حیات در آن به وجود آمد. دانشمندان گمان می‌کنند که ممکن است در سیارات دیگری هم مشابه همین اتفاق روی دهد و انواع دیگری از حیات پدیدار شود یا شده باشد. البته دلیلی وجود ندارد که آن‌ها هم حیات هوشمند باشند یا حتی حیات هوشمندی که قادر به ایجاد فناوری نیز باشد. ولیکن این‌ها دلیل نمی‌شود که ما جستجو نکنیم. یعنی خلاصه بگویم به همان اندازه که دلایلی برای جستجو نکردن داریم، همان‌قدر هم دلایل قانع‌کننده برای انجام جستجو وجود دارد.


+ و چنین تمدن‌هایی به فرض وجود، چرا باید علاقمند به برقراری ارتباط با ما باشند؟

- شخصاً معتقدم که تمدن‌های هوشمند علاقمند به برقراری ارتباط با تمدن‌های دیگر هستند. اما ارتباط با تمدن‌های بیگانه الزاماً از طریق ارسال مستقیم علائم صورت نمی‌گیرد و ممکن است از طریق برخورد تصادفی با سیگنال‌های ارسالی، مثلاً علائم رادار، سیگنال‌های یک اجاق مایکروویو یا امواج الکترومغناطیسی موفق به کشف آن‌ها شویم. البته دیدگاه بدبینانه هم آن است که نهایتاً از کشف‌کردن تمدن‌های غیرزمینی پشیمان شویم!


+ با معرفی پروژه SETI@home قصد دارید که همه مردم جهان و حتی در خانه‌ها، برای یافتن هوش‌فرازمینی کمک بگیرید. آیا همینطور است؟

- بله. برای مشارکت در پروژه و یافتن موجودات هوشمند فرازمینی، کافی است که یک کامپیوتر در خانه، محل کار یا مدرسه داشته باشید که به اینترنت هم متصل باشد. با دریافت برنامه محافظ صفحه نمایش مخصوص پروژه که از نشانی http://seti.berkeley.edu قابل دانلود است، به خیل عظیم پردازش‌کنندگان اطلاعات پروژه SETI خواهید پیوست. یعنی در زمان‌های بی‌کاری کامپیوتر، از آن برای پردازش داده‌ها استفاده می‌شود و با اجازه دارنده کامپیوتر، اطلاعات پردازش‌شده به دانشگاه برکلی برمی‌گردد. کلیه اطلاعات بازگشتی نام شما را به عنوان پردازش‌کننده به همراه دارد. و این یعنی اینکه شاید شما نخستین کسی باشید که علائم مربوط به هوش فرازمینی را یافته اید.


+ ممکن است در مورد مراحل انجام پردازش توضیح بیشتری بدهید؟

- در حال حاضر حدود 4/5 میلیون کامپیوتر در سراسر دنیا به SETI@Home پیوسته‌اند و بزرگ‌ترین ابرکامپیوتر روی زمین را تشکیل داده‌اند. سرعت کاری این ابرکامپیوتر در حدود 70 ترافلاپس (70 میلیارد عملیات ممیز شناور در ثانیه) است. این رقم یعنی این‌که یک کامپیوتر منفرد به مدت دو هزارسال به طور مداوم و هر روز کار کند. این 4/5 میلیون کامپیوتر در حال حاضر در 226 کشور جهان پراکنده هستند و می‌توان گفت که در ضمن بزرگ‌ترین پروژه Grid Computing جهان را نیز شکل داده‌اند.
کلیه اطلاعات دریافتی از رادیوتلسکوپ‌ها مجتمع می‌شوند. سپس پردازش اولیه‌ای روی آن‌ها صورت می‌گیرد. در این قسمت داده‌هایی وارد می‌شوند که قبلاً اثرات تداخلی امواج و سیگنال‌هایی که از منابع زمینی منتشر شده‌اند، از آن‌ها جدا شده‌است. یعنی بین صدها میلیون سیگنال باقیمانده، جستجو صورت می‌گیرد. در مرحله بعدی منبع تولید سیگنال به‌طور دقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد تا از انحراف و توجه به سیگنال‌های غیرواقعی اجتناب گردد. در این‌جا شرط لازم آن است که حداقل بیش از 60 درصد از سیگنال ارسالی از همان منبع تولید شده باشد. البته واضح است که روند انجام این کار تا چه حد پیچیدگی دارد. در مرحله بعدی یک بار دیگر سیگنال‌ها پالایش می‌شوند و حاصل کار کاندیداهای نهایی هستند. خروجی این مرحله در اختیار ستاره‌شناسان قرار می‌گیرد تا در بین آن‌ها به جستجوی ردپای احتمالی موجودات فرازمینی بپردازند.


+ پروژه ‌SETI@home چه زمانی شروع شده و تا چه زمانی ادامه خواهد یافت؟

- پروژه در ماه می سال 1999 آغاز شده است و تا زمانی که نشانه‌هایی از موجودات فرازمینی (ET) پیدا کنیم، ادامه خواهد داشت. البته ممکن است قبل از آن، به دلیل مشکلات مالی و نداشتن بودجه لازم، پروژه تعطیل شود.


+ آیا تاکنون به نتیجه مشخصی هم رسیده‌اید؟

- کاندیداهایی را به این منظور یافته‌ایم و علائم مشکوکی را دریافت کرده‌ایم، اما هنوز هیچ‌کدام ما را به این نتیجه نرسانده‌اند که علائم از سوی موجودات فرازمینی هستند. یعنی در حقیقت هنوز هیچ علامت واقعی دریافت نکرده‌ایم. البته ما در پی توسعه طرح مکملی به نام BOINC هستیم. در این طرح قصد داریم از سایر علوم نیز برای یافتن موجودات فرازمینی کمک بگیریم. مثلاً از دانشمندان علوم مدل‌سازی، زیست‌شناسی، تحقیقات دارویی و ... نیز برای همکاری در پروژه جدید دعوت کرده‌ایم.


+ آقای دکتر ورتیمر، با تشکر مجدد از شما که فرصتی را جهت طرح این سؤالات در اختیارمان قرار دادید.

- من هم سپاسگزارم و امیدوارم از این طریق بتوانیم به شناسایی هر چه بیشتر این پروژه در بین هموطنان شما کمک کنیم.