یوری به جست‌و‌جوی حیات ملکولی در مریخ

دانشمندان مشغول ساخت ابزاری هستند که قادر به تشخیص حیات مولکولی در مریخ و حتی پی‌گیری منشا آن است.
این وسیله با نام "یوری" (Urey)، کاوشگر اکسید و مواد آلی مریخ نامیده و قبلا در بیابان آتاکاما در شیلی آزمایش شده است.
به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش هاى فلکى ـ نجومى به نقل از سایت "astrobio.net" ، آژانس فضایی اروپا قصد دارد که از این کاوشگر در برنامه سال 2013 خود (ExoMars) به مریخ استفاده کند.
این برنامه برای برداشتن نمونه‌هایی از خاک مریخ، آسیاب کردن آن‌ها به ذرات نرم و سپس تجزیه آن‌ها برای یافتن نشانه‌ای از حیات طراحی شده است. هر نمونه شامل موادی است که از زیر سطح مریخ برداشته شده است.
دکتر "ج. بادا" (J. Bada) از دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید: "احتمال یافتن زندگی مولکولی با استفاده از یوری چندین میلیون برابر از ابزارهای قبلی بیشتر است".
قسمتی از این وسیله برای بررسی سرعت شرایطی که باعث از بین رفتن حیات مولکولی شده‌اند، طراحی شده است.
دکتر "پ. ارنفرند" (P. Ehrenfreund) ازدانشگاه لیدن هلند می‌گوید: "هدف اصلی ExoMars جستجوی حیات است و از آنجایی که یوری قدرت تشخیص بالایی برای مواد آلی دارد در ExoMars مورد استفاده قرار خواهد گرفت". یوری قادر به تشخیص چندین مولکول آلی از جمله اسیدهای آمینه با مقادیر بسیار جزیی است.
حیات بر روی زمین از ارتباط حلقه‌های اسیدهای آمینه تشکیل شده است، هرچند که اسیدهای آمینه می‌توانند توسط موجود زنده یا غیر زنده به‌ وجود آیند.
بر این اساس مریخ می‌تواند دارای اسیدهای آمینه باشد ولی دارای حیات نباشد.
برای تشخیص این وضعیت و شواهد موجود برای حیات گذشته و حال در مریخ، دانشمندان یوری را بر مبنای این که اکثر اسیدهای آمینه می‌توانند به دو شکل وجود داشته باشند، طراحی کرده‌اند و آن‌ها را "دست چپ" و "دست راست" می‌نامند.
اسیدهای آمینه با منشا غیر آلی شامل 50 درصد دست چپ و 50 درصد دست راست هستند. به غیر از برخی موارد استثنا، از کوچکترین فرم حیات بر روی زمین مانند میکروب‌ها گرفته تا بزرگترین آن‌ها مانند گیاهان و جانوران دارای اسیدهای آمینه دست چپ هستند. در هر شکلی از حیات ماورای زمین با استفاده از قسمت اصلی اسیدهای آمینه که دارای تصویر معکوس است، یکنواختی قابل مقایسه‌ای بین دست چپ و دست راست انتظار می‌رود. اگر تصویر معکوس استفاده نشود، بیو شیمی را پیچیده می‌کند.
"ا. فارینگتن" (A. Farrington) رئیس پروژه یوری از ناسا می‌گوید: ابزار یوری قادر به تشخیص اسید‌های آمینه دست چپ و دست راست خواهد بود".
اگر یوری مخلوطی برابر از مولکول‌های تصویر معکوس را هم پیدا کرده بود، نشان می‌داد که حیات هرگز به شکلی که ما با آن آشنا هستیم در مریخ وجود نداشته است. اگر تمامی اسیدهای آمینه از نوع راست یا تمامی آن‌ها از نوع چپ بودند، هم اکنون حیات در مریخ وجود داشت؛ البته راست بودن تمامی آن‌ها نشانی بر این بود که منشا حیات در مریخ با منشا حیات در زمین متفاوت است.
درصدی برابر و یکسان از اسیدهای آمینه راست و چپ نشان بر این بود که حیات در مریخ وجود داشته و در زمان حال از بین رفته است، زیرا اسیدهای آمینه در صورت عدم وجود حیات به تدریج به سمت برابر بودن پیش می‌روند.
ماموریت وایکینگ ناسا در سال 1976 نشان داد که تحت شرایط اکسیداسیون بالا در سطح مریخ، جستجوی حیات مشکل است. یوری مجهز به وسیله‌ای به نام عامل اکسیداسیون است که این شرایط را بررسی می‌کند.
دکتر "ر. کوئین" (R. Quinn) از بخش ستی ناسا می‌گوید: "این وسیله دارای گیرنده‌های بسیار کوچکی است که با مواد شیمیایی مختلفی پوشیده شده‌اند. با اندازه‌گیری عکس‌العمل این گیرنده‌ها نسبت به مواد موجود در خاک و جو مریخ، اگر آثاری از حیات گذشته باقی مانده باشد، ما قادر به تشخیص آن‌ها خواهیم بود".
دکتر "ا. ذنت" (A.Zent) از ناسا می‌افزاید: "برای شانس بیشتر در یافتن حیات باید دانش بیشتری در مورد اکسیداسیون سطح سیاره داشته باشیم".
دکتر "ف. گرانتانر"(F. Grunthaner) می‌گوید: "بخشی از ابزار یوری وظیفه تشخیص ترکیب مواد آلی را در هر نمونه پودر شده دارد که این مواد به وسیله ExoMars حمل شده‌اند. مراحل آزمایش مانند تهیه اسپرسو است که با افزودن آب به نمونه شروع می‌شود.
برخی از ترکیبات آلی با اضافه کردن آب و افزایش دما شروع به حل شدن می‌کنند. تمامی این مراحل تحت فشار صورت می‌گیرند. سپس با تبخیر آب در کوره، نمونه‌ها‌یی غلیظ به دست می‌آیند".
بعد از آن یک کاوشگر به دنبال پرتو فلئورسان که نشانی بر وجود اسیدهای آمینه است می‌گردد. قسمتی از یوری برای جداسازی مواد آلی با ترکیب متفاوت از جمله اسیدهای آمینه با تصویر معکوس طراحی شده است. این تکنولوژی قبلا برای تشخیص DNA و میکروب‌های خطرناک مورد استفاده قرار گرفته است.