مرکز مطالعات و پژوهشهای فلکی - نجومی
7202
|
نجوم در گذر زمان |
1404/06/18
33
|
چاپ
گفتگوی اختصاصی رستاخیز با دکتر «فیروز نادری» مدیر امور فنی، مرکز سنجش از دور ایران
-----------------------
۱۸ شهریور ۱۳۵۷
-----------------------
گفتگوی اختصاصی رستاخیز با دکتر «فیروز نادری» مدیر امور فنی، مرکز سنجش از دور ایران (قسمت اول):
ایران در پیشرفتهترین و پیچیدهترین پروژههای علمی
روزنامه رستاخیز، ۱۸ شهریور ۱۳۵۷، ص ۱۰ و ۱۶.

گفتگوی اختصاصی رستاخیز با دکتر «فیروز نادری» مدیر امور فنی، مرکز سنجش از دور ایران (قسمت اول):
ایران در پیشرفتهترین و پیچیدهترین پروژههای علمی
• تا 2 سال دیگر مجهزترین ایستگاه زمینی جهان برای دریافت مستقیم تصاویر ماهوارههای منابع طبیعی در ایران به کار خواهد افتاد.
• این ایستگاه در شاهدشت کرج قرار دارد و میتواند تصاویری را که ماهوارههای بررسی منابع طبیعی «لندست» در حین عبور از فراز ایران بر میدارند، مستقیماً دریافت کند.
• ایستگاه ماهوارهای کرج علاوه بر دریافت تصاویر ماهوارههای لندست، تصاویر ماهوارههای هواشناسی را نیز میگیرد.
ترمینال ماهوارهای ایران علاوه بر آنکه تمام سطح کشور را پوشش میدهد، تمام کشورهای همسایه تمام خاورمیانه و بخشی از اروپا و شمال آفریقا و آسیا را نیز در دید آنتن خود دارد.
سعید محمدجعفری
آشنایی:
از همان آغاز عصر فضاپیمایی و زمانیکه ماهوارههای بدون سرنشین روی به تکوین نهادند، یکی از نخستین نتایج پیروزی بشر در راه کشف کائنات، فائق آمدن بر مسائل بسیار پیچیدهی مربوط به محاسبات مداری و قرار دادن ماهوارههای فضایی برای مقاصد جاسوسی عکاسی بود که هر دو کشور آمریکا و شوروی در این راه به پیروزیهای چشمگیری نائل آمدند.
آشکار است که در ابتدا دشواریهای فراوان و انتظارات سرویسهای اطلاعاتی نظامی از دانشمندان خود بسیار بود که به تدریج موانع موجود از سرراه برداشته شدند.
ماهوارههای جاسوسی عکاسی، به سبک آنکه مجبور بودند در حداقلترین فواصل مداری ممکن نسبت به سطح زمین مستقر باشند، از مداومت و پایداریشان کم میشد بهطوریکه در فاصله یک ماه بین دو الی سه ماهواره از این نوع به فضا پرتاب میشدند. (این حالت هنوز هم در مورد این رشته از ماهوارههای نظامی شوروی صدق میکند)
علاوه بر ماهوارههای نظامی جاسوسی عکاسی، که بعدها ماهوارههای نظامی جاسوسی هشدار دهنده و هواشناسی نظامی و غیره به آنها ملحق شدند در پروژههای فضایی سرنشیندار نیز که در آمریکا از پروژههای جمینی آغاز شد، (البته پروژههای فضایی سرنشیندار ایالات متحده با مرکوری آغاز و سپس جمینی، آپولو، اسکای لب و آپولو- سایوز روی کار آمدند) و در پروژههای آپولو واسکای لب و حتی آپولو - سایوز ادامه یافت، فضانوردان آزمایشات مختلفی را در مورد عکسبرداری فضایی از زمین برای مقاصد صلح آمیز انجام دادند. این آزمایشها به ویژه در پروژههای اسکای لب که این روزها به دلیل امکان سقوط آن به زمین دربارهاش زیاد میشنویم در مقیاس بسیار وسیعتر و با تغییرات پیشرفتهتری انجام میگرفت.
تمامی آنچه که شرح آن گذشت مقدمات به وجود آمدن پروژههای ماهوارههای بررسی منابع طبیعی لندست بود که یکی از بدیهیترین و مهمترین فواید تحقیقات فضایی به شمار میرود.
ماهوارههای بررسی منابع طبیعی «لندست» (که در گزارشهای اختصاصی خود بارها از آن یاد کردهایم) رهآورد دانشمندان مجتمع بسیار عظیم هوافضایی «جنرال الکتریک» (GENERAL ELECTRICS) آمریکا هستند، که زیر نظر کارشناسان مرکز فضایی گذارد (یکی از مراکز ناسا) تاکنون سه دستگاه از آنها را طراحی و ساختهاند.
این ماهوارهها که در مدار سنکرون نسبت به خورشید و قطبی نسبت به زمین و در ارتفاع حدود ۹۰۰ کیلومتری زمین مستقر میشوند دارای دوربینها و حساسگراهای متعددی هستند که به آنها میتوانند در بسیاری از موارد مربوط ماهوارهی هواشناسی «تایروس- ان» که در همین چند روزه باید به فضا پرتاپ شود در حالیکه تکنیسینهای مجتمع هوا- فضایی RGA مشغول آزمایش سیستمهای گوناگون آن هستند.
پس از پرتاب و زمانیکه ماهواره در مدار دائمیاش مستقر شد، شروع به ارسال اطلاعات میکند که اطلاعات آن در ترمینال شاهدشت ایران مستقیماً دریافت میشود.
به بررسی منابع طبیعی اطلاعات ارزشمندی در اختیار دانشمندان قرار دهند.
ماهوارههای لندست میتوانند نقاط آفت زده در گیاهان را مشخص کنند، از وجود منابع زمین اطلاع دهند، پیشروی و پس روی آنها را تعیین نمایند، نقشه برداریهای در مقیاس وسیع را به انجام برسانند، مسیر سیلابها را در دشتها و کوهها تعیین کنند و بررسیهای از این گونه را که یا در زمین انجام آن ممکن نیست و یا اگر ممکن باشد با دشواریهای فراوان همراه است در اختیار دانشمندان رشتههای گوناگون بگذارند.
***
نخستین لندست در سال ۱۹۷۲ به فضا پرتاب شد که به رغم عمر پیش بینی شدۀ یک سالهاش تا ژانویه ی امسال (۱۹۷۸) فعالیت داشت و در این تاریخ از کار انداخته شد.
متعاقب «لندست ۱»، «لندست ۲» در ژانویه ۱۹۷۵ و «لندست 3» در مارس امسال در مدار زمین قرار گرفتند. چهارمین لندست نیز در سال ۱۹۸۱ به فضا پرتاب خواهد گردید.
هر ماهوارۀ لندست هر ۱۰۳ دقیقه یکبار زمین را دور میزند و هر ۱۸ روز یکبار از تمام سطح زمین عکسبرداری میکند، که دو ماهوارۀ لندست ۲ و لندست ۳ با ۱۸۰ درجه اختلاف محل، هر کدام در ۹ روز نصف زمین را عکسبرداری میکنند و در نتیجه طی 9 روز تمام زمین عکسبرداری میشود.
یکی از هدفهای عمدهای که ناسا برای پروژۀ لندست در پی آن است بین المللی بودن استفاده از تصاویر این ماهوراههاست - به همین منظور اکنون به غیر از آمریکا که سه ترمینال زمینی دریافت مستقیم یافتههای لندست را در اختیار دارد، کشورهای ایتالیا کانادا و برزیل نیز با در اختیار داشتن ترمینالهای زمین، توانائی دریافت مستقیم اینگونه یافتههارا دارند.
همچنین کشورهای دیگری چون زئیر، استرالیا، هندوستان، ژاپن، آرژانتین و شیلی در حال مطالعه برای ایجاد چنین ایستگاههایی هستند.
***
کشور ما ایران هم، ضمن آنکه سالهاست همانگونه که در گزارش بی نظیر و منحصر به فرد خود، (رستاخیز ۸۷۵-۲۹ بهمن ۲۵۳۶، ص ۱۳) نوشتیم، تصاویری را که ماهوارههای لندست در حین عبور از فراز ایران بر میدارند، از آمریکا خریداری میکند و دانشمندان کشورمان به تجزيه وتحليل يافتههای آنها میپردازند، چند سالی است پروژهای مربوط به ایجاد تکمیل مجهزترین ترمینال زمینی جهان برای دریافت مستقیم تصاوير لندست را دنبال میکند.
این ترمینال در شاهدشت کرج قرار دارد و برای آگاهی بیشتر از کم و کیف این پروژه و فوایدی که ماهوارههای لندست برای ایران ایجاد میکنند، فرصتی پیش آمد تا با دو تن از دانشمندان جوان کشورمان و از مسئولین مرکز سنجش از دور ایران به گفتگویی اختصاصی بنشینیم که طی دو شماره به نظرتان میرسد.
در گفتگوی نخست پای صحبت دکتر «فیروز نادری»، مدیر امور فنی مرکز سنجش از دور ایران مینشینیم و دربارۀ علت ایجاد ترمینال شاهدشت، مشخصات و هدف از به وجود آوردن چنین تأسیسات پیچیدهای، اطلاعاتی به دست میآوریم و در گفتگوی بعدی آقای «بهمن جزایری»، مدیر امور کاربرد اطلاعات این مرکز برایمان از کاربردهای گستردهای که اطلاعات ماهوارهای در زمینههای گوناگون و فوایدی که این اطلاعات برای کشورمان میتواند داشته باشد سخن میگوید.
دکتر فیروز نادری ۳۲ سال دارد و دارای درجۀ لیسانس برق از دانشگاه ایالتی «آیوای»ی آمریکا و فوق ليسانس و دکتری در همین رشته از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی است.
دکتر نادری همچنین تخصص خود را در فرآیند تصاویر توسط کامپیوتر به دست آورده است.
***
دلیل ایجاد:
رستاخیز- ممکن است بفرمایید اصولاً ایران به چه دلیل اقدام به ایجاد چنین مرکزی کرد؟
دکتر نادری توجه داشته باشید که جمعیت دنیا مرتب روبه افزایش است بنابراین باید برنامۀ گستردهای به وجود آورد که از منابع طبیعی کرۀ زمین حداکثر استفاده بشود. در حقیقت مدیریت ادارۀ منابع طبیعی برای حداکثر بازدهی از یکسو، حفظ این منابع از سوی دیگر احتیاج یک تلاش همه جانبه دارد فقط در این صورت است که منابع موجود تا حدی جوابگوی نسل جدید خواهند بود.
با توجه به همین افزایش روز افزون جمعیت بود که کشور ما نیز میبایست اقدامات لازم را برای مدیریت صحیح منابع طبیعی و حفظ این منابع به عمل آورد و بر این اساس این مرکز به وجود آمد.
چگونگی عملکرد:
رستاخیز- ممکن است توضیح دهید، ماهوارۀ لندست به چه طریق اطلاعات دربارۀ منابع زمینی در اختیار ما میگذارد؟
دکتر نادری: من سعی میکنم به زبانی ساده این مسئله را بیان کنم. همانطور که می دانید خورشید انرژی الکترومغناطیسی از خود ساطع میکند که مقداری از این انرژی به سطح زمین میرسد بدون اینکه وارد جزئیات فنی بشوم، یادآور میشوم که پدیدهای که به اسم نور خورشید میدانیم نیز نوعی از این انرژی الکترومغناطیسی است که چون چشم ما به این انرژی در این پاند به خصوص حساسیت دارد، توسط آن اشیاء را مشاهده میکنیم.
برخورد این انرژی با ماده واشياء مختلف سبب میشود که مقداری از این انرژی منعکس شود و مقداری نیز توسط ماده یا اشیاء جذب گردند و بدینوسیله سبب گرم شدن آنها فراهم میآید. پس از گرم شدن ماده اشیاء نیز به نوبۀ خود انرژی الکترو مغناطیسی تشعشع میکنند.
ماهواره لندست سنجیدههایی دارد که انعکاس و تشعشع انرژی الکترومغناطیسی را از سطح زمین اندازه میگیرد. حال وزن سطوح مختلف به مقدار مختلف این انرژی را انعکاس میدهند. با اندازهگیری بازتاب این انرژی میتوان به نوع و جنس سطوح مختلف پی برد.
به عنوان مثال ممکن است یک مزرعۀ گندم یا مزرعۀ برنج انعکاس مختلفی داشته باشند و یا حتی این انعکاسهای مختلف در فصول مختلف نیز تغییر کند. مثال دیگری میآورم. در یک منطقۀ شهر نشین، منطقۀ مسکونی و منطقۀ کارخانهای ممکن است بازتابهای گوناگونی داشته باشند، در این زمینه حتی با اطلاعات واصله از ماهوارههای لندست میتوان یک ساختمان نوساز را از یک بنای قدیمی تفکیک نمود.
البته درباره کاربردهای دقیق این ماهواره کارشناسان علوم طبیعی بیشتر مطلعند و همکاران من اطلاعات کاملتری را در این مورد در اختیارتان خواهند گذاشت.
نقش هماهنگ کننده:
رستاخیز: میدانید که مدتها است که سازمانهای گوناگون مملکتی ما به طریقی از تصاویر فضایی استفاده میکنند، آیا در آینده، کلیۀ این فعالیتها در «مرکز سنجش از دور» انجام خواهد شد یا اینکه آنها مستقیماً به فعالیتهای خود ادامه میدهند و اصولاً اگر ما قبلاً نیز این تصاویر فضایی را که ماهوارۀ لندست مخابره میکند از آمریکا دریافت میکردیم چرا ایستگاه گیرندۀ خودمان را دائر کردیم؟
دکتر نادری در مورد پاسخ قسمت اول سؤال شما باید بگویم که مرکز سنجش از دور ایران امیدوار است بتواند این فعالیتهای پراکنده را با همکاری مسئولین آنها هماهنگ کند و مسلماً این مرکز برای این به وجود نیامده که کار سازمانهای دیگر را تکرار کند.
اصولاً همکاری با سازمانهای دیگر برای استفاده هر چه بیشتر این اطلاعات و شناساندن کاربرد این اطلاعات از هدفهای عمدۀ ما است.
اما در مورد قسمت دوم سؤال شما باید گفت، منطقهای که کشور ما در آن واقع شده در دید مستقیم ایستگاههای گیرندۀ آمریکا نیست. تصاویری را که قبلاً از آمریکا دریافت میکردیم بدین ترتیب بود که در ماهواره دستگاههای ضبط وجود دارد و ماهواره در حین عبور از فضای ایران تصاویر را دریافت و بر روی نوارهای مغناطیسی ضبط میکرده است. این اطلاعات ضبط شده موقعیکه ماهواره در دید ایستگاههای آمریکا قرار میگرفت به این ایستگاهها مخابره میشد و سپس آنها این اطلاعات را برای ما ارسال میکردند.
بدیهی است در این حالت به علت محدودیت حجم دستگاههای ضبط ماهواره، اطلاعات دریافت کننده بسیار مختصر و محدود بودند. در حالیکه در برخی از کاربردها اطلاعات واصله باید در زمانهای کوتاهتری تکرار شوند تا هر گونه تغییری که در سطح زمین بر روی آن صورت گرفته و در این مدت کوتاه به وجود آمده مشاهده شود.
از این رو دریافت اطلاعات در حجم گسترده لزوم ایجاد چنین ترمینالی که مستقیماً اطلاعات را بگیرد ایجاد میکرد.
چرا مخفیانه؟
رستاخیز سؤالی که همواره برای من مطرح بوده و تا به حال نتوانستهام پاسخی برای آن پیدا کنم آن است که زمانیکه یکی از پیشرفتهترین و مهمترین و حتی حیاتیترین پروژههای علمی در کشور ما جریان دارد آن هم پروژهای که در سطح جهانی عنوان میگردد چرا مردم را از آن آگاه نمیکنید؟
* کمک در امور بررسیهای مربوط به تعیین محل ایجاد سد و پیرو آن نظارت برمواد معلقی که وارد مخزن پشت سد میشود (که اصطلاحاً گفته میشود سد را پر میکند).
• کمک و شناسایی در مدیریت صحیحتر منابع آبهای زیرزمینی.
• تعیین سطح برف در تاریخهای مختلف و طبیعتاً نظارت بر توسعۀ آن و در نتیجه تخمین و پیشبینی مقدار آب حاصل، در همین زمینه با توضیحاتی که دادم خود میتوانید تصور کنید تا چه حد اطلاعات ماهوارهای میتواند برای ما ارزشمند باشد.
البته همانطور که قبلاً اشارۀ کوتاهی داشتم اغلب، این کارها را میتوان از طرق سنتی هم انجام داد. کاری که لندست میکند این است که به ما امکان میدهد تا این کارها را در یک مدت خیلی کوتاهتر و با نیروی انسانی خیلی کمتر انجام دهیم و در بعضی موارد هم بدون لندست نمیشود این کارها را انجام داد.
محیط زیست:
رستاخیز: غالباً از جمله مواردی که در کاربرد ماهوارههای لندست از آن سخن به میان میآید، آلودگی محیط زیست است، در این باره اطلاعات ماهوارهای چه کمکهایی میکند؟
جزایری: به طور کلی محیط زیست بررسیهایش بیشتر از طریق سنجش از دور هوایی انجام میگیرد نه ماهوارهای، ولی لندست در این زمینه کاربردهایی (به ویژه در تشخیص آلودگی منابع آب) دارد که البته چندان گسترده نیستند. ولی در ماهوارههای لندست آینده، سنجیدههای دقیقتر و پیشرفتهتری پیش بینی شدهاند که ممکن است تا آن وقت بشود استفاده بیشتری از آنها کرد.
الويتها:
رستاخیز: با توجه به آنچه تاکنون فرمودید، ممکن است الویتهایی را که استفاده از اطلاعات ماهوارهای پیشرفت چشمگیری در آن به وجود آورده، شرح دهید.
جزایری: نخست کشاورزی را باید نام برد و آنگاه منابع آب و زمین شناسی در این رده بندی قرار میگیرند. پس از این دو سایر رشتههایی که به آنها اشاره کردم، کم و بیش به یک میزان، اطلاعات ماهوارهای سبب پیشرفت و توسعهشان شده است.
سازمانهای استفاده کننده:
رستاخیز: به عنوان آخرین سؤال آیا الویتهایی را که در بالا نام بردید، در مورد ایران هم به همین نحو صدق میکند و اصولاً الویتهای استفاده کنندگان ایرانی را از لحاظ سازمانی بیان بفرمایید.
جزایری: آری، در مورد ایران هم این الویتهای کم و بیش وجود دارند با وصف اینکه به اعتقاد من در کشورمان آب و کشاورزی در یک سطح اهمیت قرار دارند.
اما در مورد قسمت دوم سؤال شما در درجۀ اول باید از وزارت کشاورزی یاد کنم که در این زمینه فوقالعاده فعال است، سپس وزارت نیرو و سازمان زمین شناسی کشور تا حدی در این کارها فعالیت دارند. پس از آن سازمانهای دیگر که هر کدام تا اندازهای از اطلاعات ماهوارهای استفاده میکنند.
تربیت نیروی انسانی:
رستاخیز قرار بود سؤال بالا، آخرین سؤالم باشد ولی نکتهای را فراموش کردم سؤال کنم که این نکته مستقیماً با وظایف شما در این مرکز ارتباط دارد. ممکن است به عنوان مدیر کاربرد اطلاعات مرکز سنجش از دور بفرمایید، این مرکز در زمینۀ تربیت نیروی انسانی چه اقدامی انجام داده و چه برنامههایی را دنبال میکند؟
جزایری: اتفاقاً منتظر این سئوال بودم و فکر میکردم در اول آن را مطرح کنید.
به هرحال ما در اینجا دو نوع برنامۀ آموزش را دنبال میکنیم.
نخست، یک نوع برنامههای آموزشی برای تربیت پرسنل فنی خودمان که بتوانند طرز کار با دستگاههای مدرن را یاد بگیرند و دیگری برنامههای آموزشی است که برای تربیت پرسنل تحلیلگر تصاویر فضایی سازمانهای مختلف انجام میگیرد.
در این مورد باید توضیح دهم یک تحلیلگر باید در رشتۀ کارش تعبیر ماهیت دهد، به این معنی که از آنجا که گسترش حجم اطلاعات باعث شده که برای تغییر و تفسیر آنها از وسایل کامپیوتری استفاده شود.
طبعاً تحلیل گری که سابقاً با مسائل منابع طبیعی سرو کار داشت حالا باید به علوم کامپیوتری هم تا حدودی تسلط پیدا کند. بدیهی است این نیاز به آشنایی دو رشتۀ کاملاً متفاوت مشکلاتی هم به وجود میآورد (به خصوص از نظر نیروی انسانی) که فقط با گذشت زمان و آموزش صحیح میتواند بر طرف شود.
اما در مورد برنامههای آموزشی اجرا شده در این مرکز، چندی پیش نخستین دورۀ توجیهی و آموزشی به پایان رسید و در آن ۳۵ نفر از کارشناسان سازمانهای مختلف و دانشگاهها در آن شرکت داشتند.
در این دوره سه هفته ادامه داشت که بازدیدهای صحرائی را نیز در بر میگرفت و ما امیدواریم این دوره را تکرار کنیم.
هواشناسی- بررسی محیط زیست وگوئس 3 «که بر فراز اقیانوس آرام قرار گرفت. امکاناتی به وجود میآید تا ماهواره وگوئس -1» از مدار کنونیاش انتقال یابد و بر فراز اقیانوس هند قرار گیرد.
«وگوئس ۱» در اول نوامبر بر فراز اقیانوس هند خواهد بود و از اول دسامبر شروع به ارسال اطلاعات میکند و از همین موقع است که احتمالاً ما خواهیم توانست به طور مستقیم یافتههای آن را دریافت کنیم.
البته لازم است تذکر و هم که فعلاً ما در این مورد برنامهای نداریم.
دوباره کاری:
رستاخیز: اطلاع دارید که علاوه بر شما، سازمان هواشناسی کشور نیز تصاویر ارسالی از ناهمواریهای هواشناسی «نوآآ- ۵» را میتواند مستقیما دریافت کند، آیا تصور نمیکنید شما یک دوباره کاری بی فایده انجام داده باشید؟
دکتر نادری: ماهوارۀ «نوآآ5» اطلاعات خود را بر روی دو باند «امن» و «یو اچ اف» ارسال میدارد. سازمان هواشناسی کشور صرفاً میتواند اطلاعات را از باند «یو اچ اف» این ماهواره بگیرد. و این به هیچ وجه با ترمینال شاهدشت که اطلاعات «نوآآ۵» را برروی باند «اس» دریافت میکند قابل مقایسه نیست زیرا تصاویر ما دارای قدرت دیر و تفکیکRESOLUTION به مراتب گستردهتریست.
همتای دریایی لندست:
رستاخیز: اطلاع دارید چهار پنج هفته قبل ماهوارۀ همتای لندست، به نام «سی ست» که منابع طبیعی را در آبها جستجو میکند به فضا پرتاب شد. آیا استفاده از اطلاعات این ماهواره نیز در برنامۀ کار ما قرار دارد یا خیر؟
دکتر نادری: فعلاً ما برنامهای برای «سی ست» نداریم. آبهای عمدۀ کشور ما را تنها در شمال دریای خزر و در جنوب خلیج فارس تشکیل میدهد و این در مقایسه با کشوری چون انگلستان که جزیره است و دور تا دورش را آب فرا گرفته ناچیز میآید.
به هر حال موضوع استفاده از اطلاعات ماهوارۀ اقیانوسنگار «سی ست» در ایران باید مطالعه شود و اگر روزی قرار باشد بخواهیم از این اطلاعات بهره گیریم یا تصمیمی است که باید در سطوح عالی دولتی گرفته شود.
آینده نگری:
رستاخیز: به عنوان آخرین سؤال، میدانید علم سنجش از دور علم جدیدی است و پیشرفت آن نیز بسیار سریع صورت میگیرد، در این صورت اگر قرار باشد در تأسیس ایستگاه شاهدشت، ملاحظات آینده مد نظر نباشد، پس از اندک مدتی کلیۀ این امکانات عملاً بدون استفاده باقی میماند، شما به عنوان مدیر فنی مرکز سنجش از دور بفرمایید آیا تا چه حد دگرگونیهای احتمالی آینده را پیشبینی کردهاید؟
دکتر نادری: همانطور که اشاره کردید، علم سنجش از دور علم جدیدی است و به سرعت در حال تکامل، بنابراین در ایجاد چنین ایستگاهی آیندهنگری تا آنجایی که امکان دارد لازم است و فراموش نکنیم امکان این پیشبینی تا حدودی محدود است. به طور مثال «لندست دی» که در سال 1981 به فضا پرتاب میشود، هنوز تمام مسائلش به طور کامل حل نشده، بنابراین امکان پیشبینی دقیقاً برای آن میسر نبوده است.
به هر حال تا آنجا که امکان داشته در ایجاد ایستگاههای فنی، دگرگونیهای احتمالی آینده در نظر گرفته شدهاند.
روزنامه رستاخیز، 18 شهریور 1357، ص 10 و 16.
------------------------------------------------------
تذکر: در اين بخش برانيم كه نگاهى به رخدادهاى نجومى و مسائل مرتبط با آن را كه، مطبوعات قديمى در اين روز منتشر نموده اند ، بيندازيم و اخبار آنها را بازنشر نماييم .قابل ذکر است که باز نشر این اخبار با ذکر منبع انجام خواهد شد و به عنوان تایید یا رد آن خبر یا منبع نیست و هدف قرار دادن اطلاعات نجومی منشر شده جهت استفاده پژوهشگران و علاقه مندان خواهد بود.