------------------------
۶ تیر ۱۳۳۳
-----------------------
دکتر باستان متخصص امراض چشم و استاد دانشگاه می‌گوید:
از نگاه کردن به خورشید هنگام کسوف صرف نظر کنید تا دچار کسالت‌ها و ناراحتی‌های بدون علاج چشم نشوید. کلیۀ دستگاه‌های نجومی در تپۀ کفشگیری آماده برای کار گردیده. چگونگی وقوع کسوف و جزئیات آن در روز نهم تیر ماه
روزنامه اطلاعات، ۶ تیر ۱۳۳۳، ص ۱ و ۱۰.
خبرنگار ما از گرگان اطلاع می‌دهد که نصب دستگاه‌های نجومی و عکسبرداری و تنظیم آنها خاتمه یافته و از دیشب دانشمندان شروع به مطالعه در وضع سيارات و ثوابت و عکسبرداری از آنها نموده‌اند.
این مطالعات برای آزمایش صورت می‌گیرد تا دستگاه‌های نجومی دقیقاً آماده به کار گردند و در روز نهم تیرماه اشکالی در کار آنها پیش نیاید.
ضیافت در تپه کفشگیری
به دعوت آقای دکتر هایدن رئیس هیئت دانشمندان آمریکایی از ساعت هفت بعد از ظهر روز جمعه گذشته ضیافتی در بالای تپه کفشگیری بر پا گردید. در این ضیافت آقای اشتری استاندار مازندران و تیمسار سرتیپ نورزاد فرمانده تیپ گرگان و رؤسای ادارات دولتی و عده‌ای از دکترها و مهندسین و معاريف شهر با بانوانشان شرکت داشتند. مجلس ضیافت تا ساعت ده بعد از ظهر ادامه داشت و از مدعوین پذیرایی به عمل آمد. مقارن ساعت ده بعد از ظهر آقای اشتری استاندار به ساری مراجعت کردند.
عزیمت به گرگان
امروز آقایان دکتر عباس ریاضی و دکتر هورفر استاد ریاضیات برای همکاری با دانشمندان آمریکایی به گرگان عزیمت کردند.
آقای دکتر ریاضی درباره چگونگی وقوع کسوف برای ما چنین نوشته‌اند:
همه می‌دانند زمین و ماه هر دو جسمی هستند کدر و از خورشید کسب نور می‌کنند. بنابراین اگر زمین بین ماه و خورشید واقع شود سایۀ زمین روی ماه می‌افتند و آن را خسوف می‌گویند و چنانچه ماه بین خورشید و زمین قرار گیرد و مانع تابیدن نور آفتاب به زمین خواهد شد و آن را کسوف می‌نامند.
با وجودی که خسوف هنگام مقابله و کسوف هنگام مقارنه واقع می‌شود ولی در هر مقابله و مقارنه ماه و خورشید خسوف و کسوف صورت نمی‌گیرد و برای امکان آنها باید اولاً خورشید به اندازۀ كفايت نزديک عقدتين باشد و به طوری‌که کز ماه و زمین و خورشید تقریباً در يک خط قرار گیرد. ثانیاً مخروط سایه‌ای که ماه ایجاد می‌کند به اندازۀ کافی طویل باشد و به زمین برسد. چون زمین خیلی بزرگ‌تر از ماه است نمی‌تواند در مخروط سایۀ ماه پنهان گردد و بنابراین هیچ وقت در تمام نیمکرۀ زمین کسوف کلی واقع نمی‌شود و نقاطی که در نیم سایۀ ماه مواقع می‌شوند کسوف جزئی صورت می‌گیرد.
کسوف همیشه چهارده روز جلوتر یا عقب تر از خسوف و با موجود بودن شرایط اتفاق می‌افتد و چون آفتاب در یک سال سه مرتبه از عقدتين عبور می‌نماید بنا براین ممکن است حداکثر در یکسال پنج الی شش مرتبه کسوف رخ دهد.
چگونه واقع می‌شود
وقتی که در منطقه کسوف کلی می‌خواهد ظاهر بشود ابتدا کسوف جزئی پدیدار می‌گردد و بعد به تدریج از قسمت مرئی خورشید کاسته می‌شود تا اینکه تمام قرص خورشید پنهان می‌گردد و چون عرض سایۀ ماه که به روی زمین افتاده نسبت به وسعت سطح کرۀ زمین خیلی کم است در يک لحظه فقط در قسمت کوچکی از سطح زمین کسوف کلی اتفاق می‌افتد. به واسطۀ دو حرکت وضعی و انتقالی زمین و حرکت انتقالی ماه، مخروط سایۀ ماه روی سطح زمین مسیر طویلی می‌پیماید و برای تمام نقاطی که در مسیر حرکت سایۀ ماه واقعند تدریجاً کسوف کلی صورت می‌گیرد و بعد مرتفع می‌شود.
حداکثر مدت کسوف کلی در يک نقطه هشت دقیقه و در تمام نقاط زمین کسوف بیش از شش ساعت و سی دقیقه طول نمی‌کشد.
تعداد کسوف بیش از خسوف است به طوری‌که از هفتاد و پنج خسوف و کسوف که در مدت هیجده سال اتفاق می‌افتد چهل و شش تای آن کسوف و بیست و نه تای دیگر خسوف می‌باشد و وقوع کسوف و خسوف را تا هر چند سال که بخواهند می‌توان تعیین نمود.
كسوف نهم تیرماه
کسوف روز نهم تیرماه دو ساعت و سی و یک دقیقه بعد از ظهر به وقت تهران
در ایالت نبراسکا واقع در آمریکای شمالی که دارای نود و نه درجه و یک دقیقه طول غربی و چهل و یک درجه و پنجاه و هشت دقیقه عرض شمالی است شروع می‌شود و پس از گذشتن از چهار ایالت دیگر آمریکا در کشور کانادا ظهور می‌کند و بعد تا جنوب منطقه گرینلند کانادا ادامه یابد و از آنجا کسوف سیر صعودی یافته در جزیره ایسلند واقع در شمال انگلستان به انتها حد شمالی خود می‌رسد و سپس به ترتیب در کشورهای نروژ، سوئد، لیتونی، شوروی رؤیت می‌شود و از جنوب بحر خزر گذشته وارد ایرانی می‌گردد.
در ساعت پنج و پانزده دقیقه بعد از ظهر به وقت تهران کسوف کلی در منطقه‌ای به طول پنجاه و چهار درجه و هفده دقیقه طول شرقی و سی و شش درجه و چهل و هشت دقیقه عرض شمالی واقع در پانزده کیلومتری مغرب گرگان رؤیت نمود و در ساعت پنج و بیست و دو دقیقه بعد از ظهر به وقت تهران در شهر جات‌پور هندوستان خاتمه می‌یابد. کسوف کلی در نهم تیرماه در شانزده نقطه واقع در مسیر حرکت سایه ماه رؤیت می‌شود - حداکثر مدت رویت کسوف کلی در نقاط مختلف دو دقیقه و سی و پنج ثانیه و حداقل آن يک دقيقه و پنج ثانیه است.
مدت کسوف کلی در ایران نزديک به دو دقیقه می‌باشد.
به خورشید نگاه نکنید!
آقای دکتر باستان متخصص بیماری‌های چشم و استاد دانشگاه طی نامه‌ای دربارۀ صدمات وارده به چشم اشخاص بر اثر نگاه کردن به خورشید در موقع کسوف چنین نوشته‌اند:
«هم میهنان عزیز، اکثر شما در روزنامه‌ها خوانده‌اید که روز نهم تیر ماه کسوفی پیدا شده خورشید برای مدتی از نظرها محو می‌شود و می‌دانم که از نظر کنجکاوی اغلب می‌خواهید گرفتگی خورشید را ببینید و برای این کار بعضی از شماها از پشت شیشۀ زرد یا دودی یا شیشۀ معمولی که آن را روی شمع یا چراغ نفتی گرفته و سیاه کرده‌اید آفتاب را تماما خواهید دید.
برخی هم متاسفانه بدون این وسایل اقدام به دیدن خورشید می‌نمایید بنده خود سال گذشته از پشت شیشه دوده اندود موقع كسوف بخورشید نگاه کردم ولی امسال البته نخواهم کرد زیرا پس از کسوف پارسال بیماران بسیاری همه روزه به بنده یا سایر همکاران من مراجعه کرده اظهار می‌داشتند که برای دیدن اشیاء در زحمت هستند.
پس از معاینۀ دقیق معلوم می‌شد که درست در نقطه ماکولای چشم آنها یعنی در حساس‌ترین نقطه شبکه چشم التهايی پیدا شده و تولید این اختلالات را کرده است و چون معالجه صحیحی هم برای این عارضه در دست نیست این بیماران مدت‌ها در زحمت بوده و اغلب طبیب خود را عوض کرده‌اند ولی نتیجه‌ای نگرفته‌اند تا آنکه بعضی از آنها مختصر بهبودی یافته‌اند و بعضی هم از معالجه خسته شده و به کسالت چشم خود عادت کرده‌اند.
بنابراین لازم دانستم از هموطنان عزیز تقاضا کنم حتی المقدور از این کنجکاوی دست برداشته از نگاه کردن به خورشید در موقع کسوف که فایده و لذتی در بر ندارد صرف نظر فرمایند و مشاهده و مطالعۀ آن را به دانشمندانی که با وسایل مجهز آماده کار هستند واگذار نمایند.
روزنامه اطلاعات، ۶ تیر ۱۳۳۳، ص ۱ و ۱۰.
-------------------------------------------------------
تذکر: در اين بخش برانيم كه نگاهى به رخدادهاى نجومى و مسائل مرتبط با آن را كه، مطبوعات قديمى در اين روز منتشر نموده اند ، بيندازيم و اخبار آنها را بازنشر نماييم .قابل ذکر است که باز نشر این اخبار با ذکر منبع انجام خواهد شد و به عنوان تایید یا رد آن خبر یا منبع نیست و هدف قرار دادن اطلاعات نجومی منشر شده جهت استفاده پژوهشگران و علاقه مندان خواهد بود.