اکتشاف کیهان دیگر فقط مختص شب نیست

ستاره‌شناسان استرالیایی با به کارگیری فیلترهای نوری در «تلسکوپ هانتسمن»، امکان کاوش کیهان را در طول روز نیز فراهم کرده‌اند.

به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی به نقل از ایسنا، یک طراحی نوآورانه تلسکوپ برای تماشای آسمان در طول روز موفقیت‌آمیز بوده است و می‌تواند روزنه‌های جدیدی را برای رصد بی‌وقفه کیهان باز کند.

به نقل از اسپیس، ستاره‌شناسان «دانشگاه مککواری»(Macquarie University) در استرالیا با استفاده از فیلترهای نوری در «تلسکوپ هانتسمن»(Huntsman Telescope) که چند لنز دارد، یک روش جدید را برای رصد کیهان در طول روز ابداع کرده‌اند. این تلسکوپ که در اصل برای رصدهای فوق حساس آسمان شب طراحی شده بود، توانایی لازم را برای بررسی دقیق ستاره‌ها، ماهواره‌ها و سایر اهداف در روشنایی روز نشان داده است.

«سارا کدی»(Sarah Caddy) پژوهشگر ارشد این پروژه که به طراحی و ساخت تلسکوپ هانتسمن کمک کرده است، گفت: قرن‌هاست که انسان‌ها رصد ستاره‌ها و ماهواره‌ها را در طول موج‌های نوری طی روز امتحان کرده‌اند اما این کار بسیار دشوار بوده است. آزمایش‌های ما نشان می‌دهند که هانتسمن می‌تواند در ساعات روشنایی روز به نتایج قابل توجهی دست یابد.

تلسکوپ هانتسمن در «رصدخانه سایدینگ اسپرینگز»(Siding Springs Observatory) واقع در نیو ساوت ولز، یک دوربین نجومی و تجهیزات فوکوس نجومی-مکانیکی را با آرایه‌ منحصربه‌فردی از ۱۰ لنز بسیار حساس ۴۰۰ میلی‌متری شرکت «کانن»(Canon) ترکیب می‌کند. براساس بیانیه دانشگاه مککواری، لنزها به طور موازی برای نظارت بر همان منطقه از آسمان و ثبت هزاران تصویر با نوردهی کوتاه در ثانیه تنظیم شده‌اند که سپس توسط یک دوربین متصل پردازش می‌شوند.

نور خورشید به طور کلی سیاره‌ها، ستاره‌ها و کهکشان‌های کم‌نور را در خود غرق می‌کند و به همین دلیل، رصدخانه‌های زمینی به تماشای شبانه محدود می‌شوند اما ستاره‌شناسان با استفاده از فیلترهای پهن‌باند ویژه در تلسکوپ هانتسمن توانستند بیشتر نور روز را مسدود کنند و در عین حال به طول موج‌های خاصی اجازه عبور بدهند.

پژوهشگران روش فیلتر خود را روی یک تلسکوپ رهیاب تک‌لنز مینی هانتسمن آزمایش کردند تا به بهینه‌سازی زمان‌های نوردهی، رصد و ردیابی دقیق اهداف در میان تلاطم اتمسفر بپردازند.

یکی از اهداف پژوهشگران، ستاره غول‌پیکر سرخ‌رنگ «ابط‌الجوزا»(Betelgeuse) بود که در فاصله حدود ۶۵۰ سال نوری از زمین قرار دارد. این ستاره از زمانی که در سال ۲۰۱۹ تغییر ناگهانی را در روشنایی نشان داد، به کانون توجه تبدیل شد. این فعالیت که تصور می‌شود نتیجه پرتاب انبوهی از مواد به فضا و تشکیل یک ابر غبار برای پوشاندن موقت نور ستاره است، نشان می‌دهد که ستاره برای انفجار ابرنواختر آماده می‌شود.

«لی اسپیتلر»(Lee Spitler) دانشیار دانشگاه مککواری و از پژوهشگران این پروژه گفت: این پیشرفت، راه را برای بررسی بی‌وقفه و بلندمدت ستاره‌هایی مانند ابط‌الجوزا هموار می‌سازد که در نزدیکی پایان عمر خود تحت فوران‌های قوی قرار می‌گیرند و مقادیر زیادی را از مواد ستاره‌ای در مراحل پایانی چرخه کیهانی تولد دوباره دفع می‌کنند. ستاره‌شناسان دوست دارند که ستاره‌های کهکشان راه شیری به ابرنواختر تبدیل شوند زیرا می‌توانند اطلاعات بسیاری را درباره چگونگی ایجاد عناصر جهان ارائه دهند.

مشاهدات طی روز، امکان نظارت مستمر بر ماهواره‌ها، زباله‌های فضایی و سایر اجرام مصنوعی را که به دور زمین می‌چرخند، فراهم می‌آورند و به جلوگیری از برخوردهای مضر کمک می‌کنند.

کدی گفت: با وجود حدود ۱۰ هزار ماهواره فعال در مدار زمین و برنامه‌ریزی برای پرتاب ۵۰ هزار ماهواره دیگر به مدار پایین زمین در دهه آینده، نیاز آشکار به تلسکوپ‌های شبانه‌روزی اختصاصی برای شناسایی و ردیابی مستمر ماهواره‌ها احساس می‌شود. ستاره‌شناسی در روز یک حوزه هیجان‌انگیز است و ما با پیشرفت در حسگرهای دوربین، فیلترها و سایر فناوری‌ها توانستیم شاهد پیشرفت‌های چشمگیر در دستیابی به حساسیت و دقت برای رصد آسمان روشن باشیم.

این پژوهش در مجله «Publications of the Astronomical Society of Australia» به چاپ رسید.