چشم آسمانی ایران

-----------------------
۱۴ اردیبهشت ۱۳۵۴

-----------------------

 امروز دیگر پیشرفت‌های تکنولوژی در عصر فضا به پروازهای کیهانی بشر، محدود نمی‌گردد. ایران از جمله کشورهایی است که در استفاده از ماهواره برای مقاصد سازنده و تجسس دربارۀ کره زمین و حل مشکلاتی که از تمدن صنعتی قرن بیستم ناشی شده‌اند، پیشقدم گردیده است.
امروز یک «چشم آسمانی» می‌تواند تصاویری را که ممکن است مستقیماً در طرز زندگی مردم یک کشور موثر واقع شوند، منتقل سازد و منابع . طبیعی‌ای‌ را که قبلاً پی بردن به وجود آن‌ها مقدور نبود، کشف کند و نیز اطلاعاتی دربارۀ مشخصات آب و جو که آگاهی از آن‌ها برای پی بردن به آلودگی محیط و مقابله با آن ضرورت دارد، به دست بدهند.
این دید جدید از زمین که بیش از پیش مورد استفاده قرار می‌گیرد، به وسیلۀ سیستم «تکنولوژی منابع زمین» که علامت اختصاری آن (ارست) می‌باشد، امکان پذیر گردیده است و به وسیله آن می‌توان از محل منابع طبیعی ثروت از قبیل ذخائر اورانیوم، مانگنز، قلع و سایر مواد کانی آگاه گردید و نیز مطالعاتی دربارۀ مشخصات آب و خاک که آگاهی از آن‌ها در برنامه ریزی کشاورزی مفید است، انجام داد. هم اکنون ایالات متحده آمریکا - کانادا و برزیل دارای ایستگاه‌های زمینی «سیستم تکنولوژی منابع زمین» «ارست» می‌باشند و ایتالیا و زئیر در شرف ایجاد چنین تأسیساتی هستند. هم اکنون ایران با استفاده از اطلاعاتی که ادارۀ ملی تحقیقات هوایی و فضایی آمریکا «ناسا» در اختیارش می‌گذارد، محتملاً اولین کشوری در آسیا خواهد بود که از این گونه تأسیسات برخوردار می‌شود.
برای ایران اهمیت تحقیقاتی که به وسیلۀ ماهواره انجام می‌گیرد، با اکتشافاتی‌ که در مورد کویر به عمل آمده به ثبوت رسیده است. کویر ایران که از یک گسترش زمین خشک که نظیر آن در جهان یافت نمی‌شود تشکیل می‌گردد، اگر به خاطر تركيبات خاک و درجۀ تبخیر آب در آن نبود، محتملاً به صورت یک دریاچۀ بزرگ در می‌آمد. این کویر که آب‌های ده‌ها رودخانه‌های زیرزمینی را که از یک رشته کوه جاری می‌شوند دریافت می‌دارد، این آب‌ها را به وسیلۀ قشر اسفنجی خود جذب می‌کند.
از سال‌ها پیش فکر ایجاد راه میان بری از وسط کویر به منظور كوتاه ساختن مسافت بین تهران و نواحی جنوب شرقی ایران، مورد توجه قرار گرفته بود. ولی هنوز تكنولوژی‌ای که بتواند نقشۀ چنین راهی را برای سرزمین غیر مطمئنی که در بسیاری از نقاط آن قشر زمین ناگهان فرو می‌رود طرح ریزی کند، در دسترس نبود. 
معذلک در سال ۱۹۷۳ وضع عوض شد. در سال ۱۹۷۲ «ارست - ۱» به وسیلۀ شرکت جنرال الکتریک پیمانکار اولیۀ «ناسا» ساخته شده بود به فضا پرتاب گردید. این ماهواره در دور کره زمین به گردش در آمد و هر ۱۸ روز یک بار از فراز کویر ایران عبور کرد و از آن عکس‌هایی برداشت. 
مركز تحقیقات زمین شناسی آمریکا این عکس‌ها را مورد بررسی قرار داده و سپس یک نفر کارشناس را به ایران اعزام داشت و وی توانست با تشخیص نقاطی که در کویر از لحاظ راهسازی ایجاد اشکال می‌کرد، نقشۀ راهی را که از این کویر نمکزار بگذرد و در تمام فصول و شرائط جوى قابل استفاده باشد، ترسیم کند. بررسی‌هایی که به وسیلۀ هلیکوپتر به عمل آمد موجه بودن این راه را تایید کرد.
این راه که قرار است به صورت یک شاهراه شش خطی ساخته شود، اولین جاده‌ای است که با شاهراهی که در دو هزار و پانصد سال پیش به وسیلۀ داریوش کبیر ساخته شد و دور افتاده‌ ترین شهرهای امپراطوری قدیم ایران را به یکدیگر متصل می‌ساخت، شباهت خواهد داشت.
دو ماه قبل ماهوارۀ جدیدی که به وسیلۀ شرکت جنرال الکتریک ساخته شده و از لحاظ فنی از «ارست - ۱» کامل‌تر بود و بدواً «ارست ۲» نامیده می‌شد و سپس «لاندسات» LANDSAT نام یافت، به فضا پرتاب گردید.
دستگاه‌های گیرنده و تجزیه کننده اطلاعات «ناسا» که آن‌ها هم به موجب قرارداد منعقده به وسیلۀ جنرال الکتریک ساخته شده‌اند با ماهواره «لاندسات» همکاری می‌کنند. این دستگاه‌ها از یک سیستم « ۱۰۰ تصویر» برخوردارند که اطلاعات و داده‌هایی را که از ماهواره دریافت می‌دارد، برحسب احتياجات استفاده کنندگان تجزیه و تحلیل و طبقه بندی می‌کنند.
استفاده کنندگان از این تسهیلات به کمک سیستم « ۱۰۰ تصویری » و آزمایشگاه‌های ظهور عکس‌ها و رنگ‌ها و ادوات تجزیه و تحلیل اطلاعات نه تنها می‌توانند قسمت کوچکی از زمین عکس برداری شده را مجزا و بزرگ نمایند بلکه هم چنین می‌توانند داده‌ها و اطلاعات دریافتی را برحسب احتیاجات گروه‌های مختلف دانشمندان، اعم از هواشناسان که علاقه‌مند به کسب اطلاعات مربوط به هواشناسی هستند و یا کارشناسان کشاورزی که علاقه به وضع خارجی زمین دارند و یا زمین شناسان که علاقه‌مند به کسب اطلاعات درباره عمق قشر زمین می‌باشند طبقه بندی و تجزیه و تحلیل نمایند.
بدین ترتیب این روش جدید عکسبرداری از فراز آسمان به ابعاد دید یک کشور می‌افزاید. ایران با در اختیار داشتین چنین سیستمی می‌تواند به عنوان یک پژوهشگر عمده از پیشرفته‌ ترین ابزار علمی برخوردار گردد و کشورهای این منطقه خواهند توانست از این وسائلی که ایران در اختیار دارد برای توسعۀ برنامه‌های عمرانی و بهره برداری از منابع طبیعی خود استفاده نمایند.
روزنامه اطلاعات، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۵۴، ص ۲۱.
--------------------------------------------------------------
تذکر: در اين بخش برانيم كه نگاهى به رخدادهاى نجومى و مسائل مرتبط با آن را كه، مطبوعات قديمى در اين روز منتشر نموده اند ، بيندازيم و اخبار آنها را بازنشر نماييم .قابل ذکر است که باز نشر این اخبار با ذکر منبع انجام خواهد  شد و به عنوان تایید یا رد آن خبر یا منبع  نیست و  هدف قرار دادن  اطلاعات نجومی منشر شده جهت استفاده  پژوهشگران و علاقه مندان خواهد بود.