سازمان تحقیقات فضایی هند(ISRO) ماه‌نورد «چاندرایان-۳» را فردا چهارشنبه(۲۳ اوت) بر روی سطح ماه مستقر خواهد کرد.
به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی به نقل از isna، همان‌طور که از نام ماموریت «چاندرایان-۳» پیداست، این سومین ماموریت در برنامه اکتشاف ماه برای کشور هند است. مشکلات مختلفی روی دو ماهواره قبلی چاندرایان تأثیر گذاشت، بنابراین مقامات آژانس فضایی هند امیدوارند این بار مأموریت کاملاً موفقی انجام شود.
اما چاندرایان-۳ چه خواهد کرد؟ این ماموریت طی روزهای گذشته تصاویر خوبی از سطح ماه گرفته است. این تصاویر توسط دوربین ماژول فرودگر گرفته شده است که جدایی موفقیت‌آمیز از ماژول پیشران را نشان می‌داد، یعنی همان بخشی که در مدار ماه می‌ماند.
اما وظیفه اصلی کاوشگر و ماه‌نورد این است که نشان دهند سازمان تحقیقات فضایی هند می‌تواند فرودی ملایم را روی ماه با موفقیت به انجام برساند.
واحد فرودگر دارای چهار ابزار علمی اصلی شامل ابزار حرارتی و جوی و یک آرایه بازتابنده لیزری است. از این بازتابنده‌ها برای اندازه‌گیری فاصله ماه از زمین با دقت بالا استفاده می‌شود. اساساً یک پرتوی لیزر پرقدرت به سمت ماه شلیک می‌شود و زمان لازم برای رسیدن نور به ماه و بازتاب آن به زمین اندازه‌گیری می‌شود و با دانستن سرعت نور، فاصله دقیق میان زمین و ماه به دست می‌آید.
این فرودگر همچنین قادر به اندازه‌گیری ماه‌لرزه‌ها یا فعالیت‌های لرزه‌ای ضعیفی است که به صورت ماهانه در کره ماه رخ می‌دهند.
همچنین از سرعتی که امواج در سراسر ماه عبور می‌کنند، می‌توان برای تعیین چگالی آن استفاده کرد و امید است بتوان مقادیر دقیق‌تری برای عمق پوسته ماه(خارجی ترین لایه آن) محاسبه کرد.
ماه‌نورد همچنین حاوی چند ابزار علمی است و تمرکز اصلی آن بر شناسایی ترکیب سطح ماه از طریق طیف‌سنجی پرتوی ایکس است.
سفرهای نافرجام قبلی هند به ماه
اولین ماموریت در این برنامه، چاندرایان-۱ بود که در سال ۲۰۰۸ به فضا پرتاب شد. هر دو ماموریت بعدی یک میراث مشترک فناورانه با این فضاپیمای اصلی دارند که شامل یک ماهواره و یک کاوشگر است که برای برخورد با سطح با سرعت بالا طراحی شده بود.
آن ماهواره در اولین سال عملیات برنامه‌ریزی شده، برخی از نتایج پیشگامانه از جمله نقشه برداری از ماه در طیف وسیعی از طول موج‌ها را ارائه کرد و به دنبال تعیین ترکیب سطح ماه با تمرکز بر عناصری مانند کلسیم، منیزیم و آهن بود.
با این حال، مسلماً موفق‌ترین نتیجه در ارتباط با کاوشگر برخورد کننده با ماه بود. این کاوشگر در واقع یک نفوذگر سیاره‌ای حاوی تعداد اندکی ابزار بود که در یک محفظه آلومینیومی بسته‌بندی شده و سپس به سطح ماه شلیک شد.
ایده، آماده‌سازی برای استقرار ماه‌نورد بعدی بود، اما این کاوشگر همچنین به مدارگرد اجازه داد تا آب مایع را در سطح ماه تشخیص دهد. این در حالی بود که مدت‌ها تصور می‌شد که آب به صورت یخ در ماه وجود دارد که در دهانه‌های سایه‌دار قطب‌های ماه پنهان شده است.
برخورد پرسرعت این نفوذگر، تعداد زیادی ذرات را از سطح ماه به جو آن پرتاب کرد و دانشمندان با تجزیه و تحلیل چگونگی پراکندگی نور خورشید از این ذرات، توانستند ترکیب شیمیایی آن را تعیین کنند.
ماموریت چاندرایان-۱ با وجود این واقعیت که ارتباط با آن در نیمه‌ی راه برنامه زمانی ماموریت برنامه‌ریزی شده آن از دست رفت، به عنوان موفقیت‌آمیز طبقه‌بندی شد.
هدف از دومین ماموریت برنامه چاندرایان، بردن یک فرودگر و ماه‌نورد به سطح ماه بود. این مدارگرد در سال ۲۰۱۹ به ماه رسید و کاوشگر ترکیبی ویکرام(Vikram) و ماه‌نورد پراگیان(Pragyan) را دو هفته و نیم بعد به سطح ماه پرتاب کرد.
اما متأسفانه در یک حادثه مشابه با آنچه در چاندرایان-۱ رخ داد، ارتباط با این ماموریت نیز قطع شد و با جرمی معادل تقریباً ۱.۵ تن به سطح ماه برخورد کرد.
امیدوار به سومین ماموریت
آیا این سومین ماموریت از نفرینی که ظاهرا دو ماموریت قبلی را گرفتار کرده است، می‌تواند بگریزد؟ تاکنون همه چیز بسیار امیدوار کننده به نظر می‌رسد. این ماموریت در ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۳ پرتاب شد و در حال حاضر پس از گذشت پنج هفته همچنان با زمین در ارتباط است.
با این حال، استقرار کاوشگر و ماه‌نورد، آزمون واقعی آن خواهد بود که در صورت موفقیت، هند به چهارمین کشوری تبدیل خواهد شد که پس از اتحاد جماهیر شوروی، ایالات متحده و چین، یک ماه‌نورد فعال در سطح ماه دارد.
این اتفاق شهرت هند را برای پرتاب‌های فضایی علمی بسیار بهبود می‌بخشد و به طور بالقوه نیروی بیشتری را برای برنامه‌ریزی ماموریت‌های آینده به آن می‌دهد.
نکته مهم درباره این ماموریت، هزینه ۷۵ میلیون دلاری آن است که بودجه بسیار کمی برای یک ماموریت تحقیقاتی که زمین را ترک می‌کند، محسوب می‌شود. در واقع هزینه این ماموریت با هزینه پرتاب یک موشک فالکون ۹ متعلق به شرکت اسپیس‌ایکس قابل مقایسه است.
این در حالی است که در ماموریت‌های اخیر ناسا موسوم به «آرتمیس» هزینه‌های برنامه‌ریزی شده آتی برای هر پرتاب حدود ۸۰۰ میلیون دلار تخمین زده شده است، آن هم بدون ذکر هزینه‌های توسعه ۱۳.۱ میلیارد دلاری این برنامه در ۲۰ سال گذشته.
مدارگرد چاندرایان-۲ هنوز در مدار ماه در حال فعالیت است. این بدان معناست که گزینه‌هایی برای چاندرایان-۳ در صورت بروز مشکل وجود دارد، زیرا ماهواره دیگری می‌تواند به عنوان یک سکوی ارتباطی پشتیبان عمل کند و احتمال شکست ماموریت را کاهش دهد.
در صورت موفقیت‌آمیز بودن این ماموریت، نتایج کاوشگر و ماه‌نورد به دانشمندان کمک می‌کند تا مکان‌های فرود آینده بر روی ماه و همچنین مکان‌های بالقوه تاسیس پایگاه در این کره را شناسایی کنند.
آگاهی از محل فرود برای هر سازه بزرگ‌تری ضروری است، زیرا به دلیل هزینه‌های بالاتر، حاشیه خطای بسیار کمتری وجود خواهد داشت.
توانایی ساختن سازه‌هایی از منابع محلی در ماه با استفاده از خاک سیمان‌مانند ماه به عنوان مصالح ساختمانی، راهی عالی برای کاهش جرم محموله‌هایی است که باید از زمین پرتاب شوند.
کارشناسان به موفقیت ماموریت چاندرایان-۳ امیدوار هستند، زیرا به نظر می‌رسد که شرکت‌های خصوصی بیشتر و بیشتری در حال رقابت برای انجام مأموریت‌های فضایی و اکتشافی هستند.
با توجه به اینکه هدف نهایی و اصلی از این کار، یک هدف تجاری شامل رونق گردشگری یا استحصال منابع از ماه است، این احتمال وجود دارد که اکتشافات علمی به اولویت ثانویه تقلیل یابد.
بنابراین هر موفقیت توسط یک آژانس فضایی به معنای استفاده رایگان از داده‌های بیشتر برای جامعه علمی و عموم مردم است.