------ ۲۸ مرداد ۱۳۵۲-------
مرداد بگوئید نه امرداد
از: دکتر مهدی محقق استاد رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
امروز به «ارتخشیر» می‌گوئیم اردشیر و به «انوشدارو» نوشدارو و هزاران کلمۀ دیگر به صورت زیباتری درآمده است.
دیروز نامه‌ای محتوی پیشنهادی دربارۀ نام ماه پنجم سال‌های شمسی (مرداد) به روزنامه رسید که لازم دیدیم برای پاسخگویی به آن از یکی از استادان مبرز زبان و ادبیات فارسی کمک بگیریم. استاد مهدی محقق رئیس رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی به این نامه پاسخ دادند.
متن نامه وارده و پاسخ استاد محقق را می‌خوانید:
چندین روز است از رادیو و تلوزیون خبرگزاری پارس و ارتباطات کلمه درست (امرداد) که به معنای هستی و جاودانی است به جای کلمه نادرست (مرداد) که به معنای مرگ نیستی است به کار برده می‌شود. شایسته است آن روزنامه هم کلمه درست امرداد را به جای کلمه مرداد تاریخ گذاری نمایند تا اعیادی که در این ماه می‌باشد با (مرداد) که معنی مرگ و نیستی می‌دهد هم‌قرین نباشد.
رشید امانت
مرداد نه امرداد
لغات و کلمات هم مانند موجودات طبیعی در حال تحول و تکامل‌اند و ناموس تکامل نه تنها در مورد جماد و نبات و حیوان و انسان که در مورد کلمات هم صادق است.
کلمه‌ای که گذشت صدها سال آن را به صورت مخفف در آورده روح زبان آن را تراش داده و حالت مناسب‌تری برای بقاء به آن بخشیده است. مثلاً کلمه‌ی ارتخشیر که امروز به صورت اردشیر تلفظ می‌شود بر اساس قوانین تحول زبان به این شکل در آمده و ما نباید آن را به صورت اولش بر گردانیم.
ما در به کار بردن کلمات هر چند که در اصل لغت معنی دیگری داشته باشند توجه به ریشه شناسی نمی‌کنیم و کلمه را با تغییراتی که کرده است به کار می‌بریم. مثلاً بسیاری از اسامی اشیاء در زبان رفته رفته به شكل اسم علم در می‌آیند و مردم آنها را به همان صورتی که تحول زبان ایجاب کرده است استعمال می‌کنند و به اینکه ریشه و بن آن به چه معنا بوده است کاری ندارند.
در کلمۀ نوشدارو که در اصل انوشدراو بوده است امروز هیچ لازم نیست که آ به اول آن بیافزاییم به این بهانه که روزی روزگاری انوشدارو تلفظ می‌شده.
همچنین است کلمۀ امرداد که در نتیجه گذشت زمان تحول پیدا کرده و در ادبیات فارسی به صورت مخفف خود مرداد به کار رفته مثلاً ناصر خسرو می‌گوید:
زجور لشكر خرداد و مرداد تواند داد ما را هیچکس داد؟.... کر اخورداد گیتی مرد بایدش از آن آید پس خرداد مرداد
در اینجا ناصر خسرو با به یاد آوردن معنی ریشه اصلی کلمه خواسته است در حقیقت بین خوردن و خرداد و مردن و مرداد ارتباطی برقرار کند و گرنه در همان زمان برای مردم کلمه ی مرداد نام همین ماه پنجم سال های خورشیدی بوده است و کاری با معنی ریشۀ آن نداشته‌اند.
آنچه من می‌دانم و بدان معتقدم این است که زبان فارسی دری بهترین سند می‌تواند باشد برای تعیین شکل و تلفظ کلماتی که امروز به کار می‌بریم و مادام که واژه‌ای در زبان دری دارای تاریخچه و گذشتۀ خاص خود است به هیچ وجه مراجعه به زبان‌های پیش از اسلام برای تعیین سرنوشت شکل و تلفظ آن لغت ضرورت ندارد زیرا ادبیات فارسی اسلامی و زبان دری غنی‌تر و پربارتر از زبان‌های باستانی ایرانی است.
----------------
منبع : روزنامه اطلاعات، ۲۸ مرداد ۱۳۵۲، ص ۷.
تذکر:
در اين بخش برانيم كه نگاهى به رخدادهاى نجومى و مسائل مرتبط با آن را كه، مطبوعات قديمى در اين روز منتشر نموده اند ، بيندازيم و اخبار آنها را بازنشر نماييم .قابل ذکر است که باز نشر این اخبار با ذکر منبع انجام خواهد شد و به عنوان تایید یا رد آن خبر یا منبع نیست و هدف قرار دادن اطلاعات نجومی منشر شده جهت استفاده پژوهشگران و علاقه مندان خواهد بود.