به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی به نقل از ایسنا و به نقل از اسپیس، اکنون قصد داریم بهترین و بدترین فرودهای تاریخ بر روی مریخ را بازگو کنیم.

"مریخ ۲"(Mars ۲)

کاوشگر فضایی بدون سرنشین"مریخ ۲"، توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق ساخته شده است و اولین شی ساخته شده توسط انسان است که سیاره سرخ را لمس کرده است.

۱۹ مه ۱۹۷۱  "مریخ ۲"  سوار بر موشک" پروتون" (Proton ) و  از "پایگاه فضایی بایکونور" پرتاب شد و ماموریت ۴۶۱ روزه خود را آغاز کرد.  ۹ روز پس از پرتاب "مریخ ۲"، کاوشگر "مریخ ۳" (Mars ۳) در ۲۸ مه پرتاب شد. وزن مدارگرد کروی مریخ ۲، یک تن و اندازه آن در حدود یک اجاق گاز آشپزخانه بود.

به رغم سپری کردن این سفر طولانی، این کاوشگر گرفتار طوفان گرد و غبار سیاره سرخ شد و سرانجام ۲۷ نوامبر سال ۱۹۷۱ به سطح مریخ و در جایی نزدیک غرب دشت "Hellas" برخورد کرد.

"مریخ ۳ "(Mars ۳)

فضاپیما رباتیک "مریخ ۳ " که توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق ساخته شده است، سرنوشتی مشابه "مریخ ۲ "داشت. "مریخ ۳ " ۲۸ مه در سال ۱۹۷۱ پرتاب شد و در ۲ دسامبر ۱۹۷۱ در ارتفاعات "Terra Sirenium " مریخ با موفقیت فرود آمد و گرفتار گرد و غبار مریخ شد اما ۲۰ ثانیه پس از شروع اولین اسکن تصویربرداری، سیگنال تلویزیون"مریخ ۳" خاموش شد.

"بیگل ۲ "(Beagle ۲)

"بیگل ۲ "(Beagle ۲) یک مریخ نورد بریتانیایی است که به وسیله ماموریت ۲۰۰۳ مارس اکسپرس آژانس فضایی اروپا به مدار مریخ منتقل شد. این یک ماموریت شکست خورده اخترزیست‌شناسی است که می‌توانست چگونگی زندگی در گذشته مریخ را در سطح کم عمق آن بررسی کند.

این فضاپیما با موفقیت در ۱۹ دسامبر ۲۰۰۳ از مارس اکسپرس برای فرود بر روی سطح مریخ جدا شد با این حال، در زمان انتظار هیچ‌گونه تماس یا خبری از فرود بر روی مریخ برقرار نشد. در فوریه ۲۰۰۴، پس از تلاش‌های متعدد برای تماس با این فضاپیما، آژانس فضایی اروپا این ماموریت را از دست‌رفته اعلام کرد.

سرنوشت "بیگل ۲ "به صورت یک معما باقی‌مانده بود، تا این که در ژانویه ۲۰۱۵ آن را دست نخورده در سطح مریخ و در یک سری از نگاره‌های دوربین "های‌رایز"(HiRISE) مدارگرد شناسایی مریخ  ناسا پیدا کردند. نگاره‌ها نشان می‌دهند که دو عدد از چهار پنل خورشیدی فضاپیما موفق به باز شدن و استقرار در جای پیش‌بینی‌شده نشدند و این باعث پوشیده ماندن آنتن ارتباطات فضاپیما گردیده‌ است. نام بیگل ۲ از کشتی" اچ‌ام‌اس بیگل"، همان کشتی که توسط "چارلز داروین" استفاده شده، اقتباس گردیده‌ است.

"قطب نشین مریخ"(Mars Polar Lander)

"قطب نشین مریخ"(Mars Polar Lander) که به نام "فرودگر نقشه‌بردار مریخ ۹۸" نیز شناخته شده، یک فرودگر و کاوشگر رباتیک ۲۹۰ کیلوگرمی است که توسط ناسا در تاریخ ۳ ژانویه ۱۹۹۹ به منظور مطالعه خاک و آب و هوای"دشت‌های قطب جنوب مریخ"(Planum Australe) که منطقه‌ای در نزدیکی قطب جنوب در مریخ است به فضا پرتاب شد. این بخشی از برنامه جامع نقشه‌برداری از سطح مریخ بود. با این حال، در تاریخ ۳ دسامبر ۱۹۹۹، در حالی که انتظار می‌رفت که فاز قابل توجهی از این ماموریت کامل شود، کاوشگر موفق به برقراری ارتباط مجدد با زمین نشد. پژوهشگران پس از تجزیه و تحلیل‌های رویداد بر این باور بودند که محتمل‌ترین عامل این رویداد ناگوار پایان‌دهی زودهنگام به کار موتور پیش از رسیدن کاوشگر به سطح مریخ و در نتیجه، برخورد کاوشگر به سیاره با سرعت بیش از انتظار بوده‌ است.

"وایکینگ ۱"(Viking ۱)

"وایکینگ ۱" (Viking ۱) نام اولین فضاپیما از دو فضاپیمایی بود که طی برنامه وایکینگ ناسا به مریخ فرستاده شد.

این فضاپیما در تاریخ ۲۰ اوت ۱۹۷۵ به فضا پرتاب شد و در ۱۹ ژوئن ۱۹۷۶ به مدار مریخ وارد گردید. فرود بر سطح سیاره برای تاریخ ۴ ژوئیه - روز استقلال آمریکا - برنامه‌ریزی شده بود، اما تصویربرداری از محل فرود نشانگر محلی بسیار ناهموار بود و فضاپیما نمی‌توانست فرود امنی داشته باشد؛ بنابراین فرود تا زمانی که محلی مناسب‌تر یافت شود به تعویق انداخته شد. بخشی از فضاپیما که قرار بود بر سطح سیاره فرود بیاید در تاریخ ۲۰ ژوئیه در ساعت ۰۸:۵۱ به وقت جهانی از بخش مداری آن جدا شد و در ساعت ۱۱:۵۶:۰۶ به وقت جهانی بر سطح مریخ فرود آمد.

وایکینگ ۱ قرار بود تنها سه ماه فعالیت کند، اما توانست ۶ سال به ارسال اطلاعات بپردازد. ارتباط این فضاپیما با زمین در تاریخ ۱۳ نوامبر ۱۹۸۲ به دلیل یک فرمان ناقص که از مرکز کنترل زمین ارسال گردید، قطع شد.

"وایکینگ ۲" (Viking ۲) 

"وایکینگ ۲" (Viking ۲) نام یکی از فضاپیماهای برنامه وایکینگ ناسا بود که ۹ سپتامبر سال ۱۹۷۵ سوار بر موشک" Titan ۳E"به مریخ فرستاده شد و در ۱۱ آوریل ۱۹۸۰ هنگامیکه باتری‌های آن از کار افتادند،  بازنشسته گردید. وایکینگ ۲ در طول فعالیت خود موفق به ثبت و ارسال ۱۶ هزار تصویر به زمین شد.

"رهیاب مریخ"(MESUR Pathfinder)

"رهیاب مریخ"(MESUR Pathfinder) یک فضاپیمای رباتیک آمریکایی است و توسط ناسا توسعه داده شده بود. این فضاپیما در ۴ دسامبر ۱۹۹۶ سوار بر موشک "دلتا ۲ " پرتاب شد و در  ۴ ژوئیه ۱۹۹۷ با یک سطح‌نورد در ایستگاه اصلی در مریخ با موفقیت فرود آمد. نام این ایستگاه "کارل ساگان" بود. فضاپیمای مذکور شامل یک سطح‌نشین سبک‌وزن و یک ربات مریخ‌نورد به نام "Sojourner" بود.

اسپیریت(Spirit)

مریخ‌نورد اسپریت(Spirit) ۱۰ ژوئن سال ۲۰۰۳ پرتاب شد و ۴ ژوئیه سال ۲۰۰۴ در مریخ فرود آمد. مریخ‌نورد "اسپیریت" نیز تا سال ۲۰۱۰ فعال بود اما به دلیل قرار گرفتن در چهارمین زمستان سرد مریخ و عدم جهت‌گیری مناسب صفحات خورشیدی آن، توان الکتریکی آن از دست رفت و از کار افتاد.

مریخ‌نورد اسپریت در تاریخ ۱۰ ژوئن ۲۰۰۳ توسط موشک پرتابگر دلتا-۲ پرتاب شد.

یکی از اهداف اصلی این مریخ‌نورد تحلیل طیف وسیعی از خاک و سنگ‌ها جهت مشخص کردن آثار قدیمی وجود آب در مریخ بود.

اسپریت در تاریخ ۳ ژانویه ۲۰۰۴ در منطقه دهانه گسیو(Gusev) در مریخ به سلامت فرود آمد.

در روز ۶۵ ام اسپریت بعد از طی ۳۷۰ متر بر روی سطح مریخ به دهانه بونویل(Bonneville) رسید که دارای عرض ۲۰۰ متر و عمق ۱۰ متر بود.

آخرین ارتباط با اسپریت در ۲۲ مارس ۲۰۱۰ (روز کاری ۲۲۰۸) بود. طی زمستان قبلی که دمای اطراف به کمتر از ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد زیر صفر می‌رسید، اسپریت قادر بود دمای قطعات داخلی را در حد ۴۰ - درجه سانتیگراد گرم نگه دارد، اما در این زمان به علت گیر افتادن در دام خاک‌های نرم و عدم توانایی برای جهت‌گیری مناسب جهت دریافت انرژی خورشیدی، دمای قطعات داخلی به کمتر از ۵۵- درجه کاهش یافت. به احتمال زیاد شارژ باتری‌ها به حدی کم شد که ساعت داخلی از کار افتاد. در صورتی که ساعت داخلی از کار بیفتد مریخ‌نورد قادر به تبعیت از سیگنال‌ها نخواهد بود بنابراین پژوهشگران با در نظر گرفتن این فرض تلاش‌هایی را برای برطرف کردن نقص احتمالی ساعت آغاز کردند.

تیم کارشناسان در آزمایشگاه پیشران جت(JPL) ناسا تا ۲۵ مه ۲۰۱۱ به تلاش ناموفق خود برای ارتباط با اسپیریت ادامه داد اما در این زمان رسماً پایان کار اسپیریت را اعلام کرد.

دلیل از کار افتادن آن نیز این‌گونه اعلام شد که به احتمال زیاد به خاطر کمبود دریافت انرژی خورشیدی در زمستان، هیترها(گرم‌کننده‌ها) از کار افتاد و در نتیجه بسیاری از بخش‌های ضروری داخلی در اثر سرما دچار آسیب شد.

اسپیریت در مجموع ۱۲۸ هزار و ۲۲۴ عکس ارسال کرد و ۷ هزار و ۷۳۰  متر بر روی مریخ راهپیمایی کرد و بینش و دیدگاه بهتری در مورد این سیاره برای جهانیان فراهم آورد.

 "آپورچونیتی"(Opportunity)

مریخ نورد آپورچونیتی(Opportunity)  ۷ ژوئیه سال ۲۰۰۳ پرتاب شد و در ۲۵ ژانویه ۲۰۰۴، مریخ‌نورد "آپورچونیتی" پا به سطح مریخ گذاشت و در یازدهمین سالگرد (۲۲ ژانویه ۲۰۱۵) فرود آن بر سطح سیاره سرخ، این مریخ‌نورد تصویری سراسرنما از بلندی «تریبیولیشن» واقع در دهانه برخوردی ایندیور سیاره سرخ را به زمین ارسال کرد.

مریخ‌نورد اکتشافی "آپورچونیتی" چند هفته بعد از فرود دوقلوی خود(اسپریت) در مریخ فرود آمد. اگرچه مأموریت این کاوشگر در آغاز برای ۹۰ روز مریخی و پیمودن حدود ۶۰۰ متر برنامه‌ریزی شده بود اما پس از ۱۱ سال و از زمان فرود در منطقه‌ای موسوم به "فلاته نیم‌روز" با پیمودن ۴۱٫۷ کیلومتر این کاوشگر هنوز هم فعالانه به اکتشاف در سیاره سرخ می‌پردازد. این بیشترین مسافتی است که یک خودرو در خارج زمین پیموده‌ است.

این مریخ‌نورد از سال ۲۰۱۱ در لبه غربی «دهانه ایندیور» در حال کاوش است. در طی ۱۱ سال مأموریت در سیاره سرخ، این کاوشگر به شواهد ارزشمندی از گذشته باستانی مریخ و اینکه این سیاره زمانی مرطوب بوده‌ است دست یافته‌است.

"کاوشگر فینیکس"(Phoenix)

"کاوشگر فینیکس"(Phoenix) نام فضاپیمای فرودگر و بدون سرنشینی است که برای پژوهش در مورد وجود آب و محیط قابل زیست برای ریزاندامگان بر روی سیاره مریخ ساخته شده‌ است. این فضاپیما در تاریخ ۴ اوت ۲۰۰۷ میلادی به فضا پرتاب شد، و بر طبق برنامه در روز ۲۵ مه ۲۰۰۸ در منطقه قطب شمال سیاره مریخ فرود آمد.  فینیکس پس از به کار انداختن بازوی رباتیک خود، به نمونه‌برداری و آزمایش‌های علمی پرداخت.

برنامهٔ کاوشگر فینیکس توسط آزمایشگاه مطالعات ماه و سیارات در دانشگاه آریزونا پیشنهاد و مدیریت شده‌ است. سازمان ناسا ناظر بر انجام این عملیات بوده و کشورهای آلمان، بریتانیا، دانمارک، کانادا و سوئیس در این برنامه مشارکت نمودند. هزینهٔ مأموریت اکتشافی فینیکس بالغ بر ۳۸۶ میلیون دلار بود.

فینیکس، از بین هفت کاوشگر فرود آمده بر سطح مریخ تاکنون، ششمین فضاپیمای کاوشگری است که با موفقیت بر سطح این سیاره فرود آمده‌ است. همچنین از زمان کاوشگرهای وایکینگ-۱ و وایکینگ-۲، فینیکس نخستین فضاپیمایی است که برای فرود بر سطح مریخ از موتورهای ترمزکننده استفاده کرده‌ است. مدت زمان فعالیت مفید این فضاپیما نیز سه ماه پیش‌بینی می‌شود؛ با این حال کاوشگر فینیکس دو ماه دیگر نیز (در مجموع پنج ماه) به کاوش در سطح مریخ ادامه داد و سرانجام با فرستادن آخرین پیام در دوم نوامبر ۲۰۰۸ در هنگام زمستان این سیاره، پایان این مأموریت، در تاریخ ۱۰ نوامبر توسط ناسا اعلام شد.

مریخ نورد "کنجکاوی"(Curiosity)

مریخ نورد "کنجکاوی"(Curiosity) ۲۶ نوامبر سال ۲۰۱۱ و سوار بر موشک اتلس ۵ از پایگاه نیروی هوایی کیپ کاناورال پرتاب شد. مریخ‌نورد کنجکاوی  هم‌اکنون در گودال گیل نزدیکی خط استوا مریخ، در حال کاوش است.

این کاوشگر پیچیده‌ترین کاوشگری است که سازمان فضایی آمریکا، ناسا، به سیاره سرخ(مریخ) فرستاده است. این خودروی شش-چرخه که ۲٫۹ متر طول و ارتفاعی به اندازه قد یک انسان معمولی و ۹۰۰ کیلوگرم وزن دارد، می‌تواند بر روی سطح سیاره حرکت کند که حدود چند ۱۰ متر در روز است و از موانعی تا ارتفاع ۷۵ سانتیمتر بالا رود و دارای یک باتری پلوتونیوم است که به آن اجازه می‌دهد تا بیش از ۱۰ سال به حرکت ادامه دهد؛ که برای بازدید از همه کفِ دهانه و حتی صعود به قله کوه شارپ در مریخ زمانی کافی است.

این وسیله که مجهز به انواع تجهیزات علمی است، می‌تواند از خاک نمونه برداری کند و سنگ‌ها را سوراخ کند. یک بازوی رباتیک، نمونه‌ها را برای آنالیز ترکیب شیمیایی به آزمایشگاه درون وسیله منتقل می‌کند

"مریخ‌نورد اگزومارس" (ExoMars rover)  

"مریخ‌نورد اگزومارس"(ExoMars rover) که توسط شرکت هواپیماسازی اروپایی "ایرباس"(Airbus)  در حال ساخت است، انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۰ به سیاره سرخ پرتاب شده و در سال ۲۰۲۱ به جستجوی حیات در آنجا بپردازد.

مریخ‌نورد اگزومارس یک مریخ‌نورد رباتیک برنامه‌ریزی شده برای سفر به مریخ و بخشی از مأموریت بین‌المللی اگزومارس به رهبری آژانس فضایی اروپا است. این طرح شامل راه‌اندازی یک وسیله نقلیه روسی حامل ماژول ESA و کاوشگر روسی، برای ارسال مریخ نورد ESA به سطح مریخ‌ است. این مریخ نورد پس از فرود موفقیت آمیز، با بهره‌گیری از انرژی خورشیدی یک ماموریت برای جستجوی نشانه‌های احتمالی وجود زندگی در گذشته یا حال در مریخ را آغاز می‌کند.

مریخ نورد آژانس فضایی اروپا در شهر استیونج انگلستان با هدف بررسی سطح مریخ در سال ۲۰۲۱ ساخته می‌شود.

این مریخ نورد می‌تواند تا عمق دو متر در سطح مریخ فرو رفته و به بررسی سطح زیرین مریخ بپردازد، همچنین دارای ابزارهایی است که می‌توانند نمونه‌هایی را که بر روی سطح می‌بیند، بررسی کند.

این مریخ نورد ۳۰۰ کیلوگرم وزن دارد و قادر به کاوش ۲ سانتی متر در ثانیه در حداقل ۹۰ روز است، دانشمندان امیدوارند این مریخ نورد نیز مانند مریخ نورد آمریکایی "کنجکاوی"(Curiosity) که در اوت ۲۰۱۲ فرود آمد و همچنان در حال بررسی است، فعال باقی بماند.