تا چند روز دیگر قرار است ناو کیهانی سایوز ام.اس-۱۱ با سه سرنشین راهی ایستگاه فضایی بین‌المللی شود. حتما بارها در رسانه‌ها خبر پرتاب یک ناو کیهانی سایوز و خبر سفر کیهان‌نوردان به ایستگاه مداری را خوانده‌اید اما به احتمال زیاد مطلع نیستید که بر گروه فضانوردان از زمان سوار شدن به سفینه تا رسیدن به ایستگاه فضایی چه می‌گذرد و چگونه یک سفینه سایوز در پایگاه پرتاب‌های فضایی بایکونور آماده و سپس به مدار زمین و سپس به ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌رسد.
به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی به نقل از ایسنا، در این مطلب، شما را با مراحل مختلف آماده‌سازی موشک و سفینه، همچنین قرار گرفتن در مدار و اتصال به ایستگاه مداری آشنا می‌کنیم:
یک ساعت و ۴۵ دقیقه قبل از پرتاب، فضانوردان وارد ناو می‌شوند. در داخل ناو هر کدام از آنها در جای خود قرار گرفته و یا تسمه‌های ویژه بسته می‌شوند. در این مرحله، آزمایش سامانه‌های بخش فرودی و اتصال سامانه حیاتی لباس به ناو صورت می‌گیرد. یک ساعت و سی دقیقه قبل از پرتاب، در ناو بسته شده و آزمایش آغاز می‌شود. نیم ساعت بعد سامانه کنترل موشک و سیستم ژیروسکوپ به کار می‌افتد.
مراحل بعدی تا زمان پرتاب عبارتند از:
۴۰ دقیقه قبل از پرتاب: بررسی نشتی در لباس، آزمایش بخش فرودی به پایان می‌رسد.
۳۰ دقیقه قبل از پرتاب: موشک نجات اضطراری آماده کار می‌شود.
۲۵ دقیقه قبل از پرتاب: خدمات مرتبط با سکوی پرتاب(کابل‌های ارتباطی و غیره) به کلی قطع می‌شود.
۱۵ دقیقه قبل از پرتاب: بررسی نشتی لباس فضایی تمام می‌شود. سامانه نجات اضطراری در حالت خودکار قرار می‌گیرد.
۷ دقیقه قبل از پرتاب: پایان عملیات قبل از پرتاب
۶ دقیقه قبل از پرتاب: آمادگی سکوی پرتاب و موشک
۵ دقیقه قبل از پرتاب: سامانه‌های بخش هدایت ناو کاملا فعال می‌شود، در این مرحله فضانوردان باید با بستن کلاه ایمنی لباس فشایی، کاملا از سامانه‌های لباس برای تنفس استفاده کنند.
۳ دقیقه قبل از پرتاب: تزریق نیتروژن به محفظه احتراق
۲ دقیقه قبل از پرتاب: سوخت مخزن تحت فشار قرار می‌گیرد.
و بالاخره پرتاب...
در زمان به اصطلاح صفر، موشک سایوز، سکوی پرتاب را به مقصد مدار تعیین شده در اطراف زمین ترک می‌کند. ۱ دقیقه و ۵۸ ثانیه بعد از پرتاب، ۴ موشک تقویتی از بدنه اصلی جدا می‌شوند. پس از آن نوبت جدا شدن موشک نجات اضطراری است که در بالای سفینه نصب است. این موشک وظیفه دارد چنانچه تا این مرحله مشکلی برای موشک بالا برنده پیش آمد، بخش سرنشین‌دار را از آن جدا کرده و در نقطه مطمئنی فرود آورد.
۴ دقیقه و ۵۸ ثانیه بعد از پرتاب، طبقه دوم موشک از طبقه سوم جدا می‌شوند. ۵ دقیقه بعد، ناو کیهانی در مدار قرار گرفته است و به این ترتیب ماموریت طبقه سوم موشک نیز به پایان می رسد. به دنبال قرار گرفتن ناو سایوز در مدار زمین آنتن و باتری‌های خورشیدی سفینه باز می‌شوند. پس از این، اداره امور به عهده مرکز هدایت پرواز روسیه گذاشته می‌شود.
در طول سه دور اول پرواز، وضع و قابلیت کار دستگاههای سفینه و میزان بهره دهی بخش‌های مختلف آن بررسی می‌شود. کیهان‌نوردان پس از استقرار در مدار، کلاه ایمنی لباس فضایی را که در زمان به مدار رساندن سفینه بر تن داشتند، بر می‌دارند.
در جریان دورهای چهارم و پنجم، نخستین مانورها برای انتقال سفینه به مدار بلندتر به عمل می‌آید. سفینه ضمن حرکت در این مدار، به تدریج ارتفاع خود نسبت به زمین را افزایش داده، خود را به مدار ایستگاه فضایی می‌رساند که در این زمان پیش روی آن قرار دارد.
در گذشته بین یک تا دو روز را صرف هماهنگ‌سازی مدار سفینه و ایستگاه فضایی می‌کردند اما مدتی است که این زمان به شدت کاهش یافته و سفینه‌های سایوز ظرف ۶ ساعت خود را به ایستگاه فضایی می‌رسانند. در هر صورت ملاقات و اتصال سفینه با ایستگاه فضایی طی سه مانور صورت می‌گیرد. مانور سوم امکان می‌دهد سفینه تا فاصله‌ای به ایستگاه نزدیک شود که «زمان اتصال نهایی» نام دارد. از این مرحله به بعد- در حالت عادی – کار به شکل کاملاً خودکار انجام می‌شود. در این زمان، فاصله سفینه سایوز با ایستگاه فضایی تقریباً ۵۰ متر است و هر دو ناو با سرعتی در حدود ۳۰ هزار کیلومتر در ساعت حرکت می‌کنند.
بعد از بررسی وضع دستگاههای داخلی سفینه و ایستگاه، سرنشینان به دستور مرکز هدایت پرواز، مراحل نزدیکی و اتصال خودکار را به کار می‌اندازند. بعد از بررسی وضع دستگاههای داخلی سفینه و ایستگاه، سرنشینان سفینه بر حسب دستور واصله از زمین، دستگاه مخصوص ملاقات و تماس خودکار را روشن می‌کنند:
تماس و اتصال سفینه با ایستگاه مداری با نظارت رادیویی ایستگاه‌های مراقبت که در قلمروی روسیه واقع هستند انجام می‌پذیرد. جریان کار، هم توسط سرنشینان و هم توسط کارشناسان مرکز هدایت پرواز بررسی می‌شود.
بعد از اتصال، در صورت عایق بندی و کامل بودن اتصال دو ناو، دستور باز کردن دریچه بین آنها داده می‌شود. فضانوردان با باز کردن دریچه به داخل ایستگاه مداری پا می‌گذارند، مدت اقامت کیهان نوردان در ایستگاه مداری بستگی به برنامه‌های علمی و فنی پیش‌بینی شده دارد.
