پرتاب کاوشگرهای حامل موجود زنده (میمون از نژاد زئوس ) نقطه عطف فعالیت های فضایی کشور بود.موفقیت آمیز بودن این پرتاب ها علاوه براین که رویای هر ایرانی برای دست یافتن به فضا را گام دیگری به جلو برد، بسیاری از کارشناسان دنیا را نیز به حیرت واداشت، زیرا معدود کشورهایی از جهان موفق به اعزام موجود زنده به فضا شدند.
به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی نجومی به نقل از منابع خبری یکی از کشورهای حوزه آمریکای لاتین بعد از چندین بار پرتاب کاوشگر حامل موجود زنده به فضا تاکنون موفق به انجام این امر نشد و در نهایت از چنین ماموریتی منصرف شد. به گزارش منابع خبری متخصصان و کارشناسان فضایی این کشور پس از پرتاب موفق کاوشگر پیشگام به فضا توسط متخصصان ایرانی مجددا انجام این پروژه را در دستور کار قراردادند.
تربیت فضانورد شاید هیجان انگیزترین بخش فعالیت های فضایی محسوب می شود که ایران درچند قدمی آن قرار گرفته است. اعزام انسان به فضا در سند جامع توسعه هوافضای کشور دیده شده است.
محمد ابراهیمی رییس پژوهشکده سامانه های فضانوردی سازمان فضایی ایران و مدیر پروژه اعزام فضا نورد ایرانی، به مناسبت روز ملی فناوری فضایی در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا وضعیت پروژه اعزام فضانورد ایرانی به فضا را مورد مداقه قرار داد.
این گفت وگوبه شرح ذیل است:
س: پروژه های فضانوردی در کشور در چه مرحله ای قرار دارد؟
ج:این پروژه گام های خود را طی می کند. اکنون سرفصل های آموزشی به فضانوردان تدوین شده است . فضانوردان باید اصول فیزیک و هوافضا را آموزش ببینند که دوره آموزشی آن سه تا پنج سال پیش بینی شده است. فردی که به عنوان یک فضانورد انتخاب می شود باید آموزش هایی از جمله باید آموزش هایی از جمله آیرودینامیک، قوانین حرکت که در زمره اصول اولیه فیزیک هستند، آشنایی یابد و در مرحله بعدی با علوم هوافضا دقیق تر آشنا شود تا اصول مهندسی حاکم بر آن را بشناسد.
س: آموزش های فضانوردان شامل چه مراحلی است ؟
ج: اکنون سرفصل های آموزش به فضانوردان آماده شده است. به طور کلی یک فضانورد باید هم از نظر فیزیکی، بدنی و هم از نظر روحی و روانی آمادگی اجرای فعالیت ها در شرایط سخت داشته باشند.به هر حال آموزش های مربوط به پرواز، سیستم های حامل و سفینه، شناخت محیط فضا، مکانیک مداری، نحوه پرواز اشیاء در فضا به صورت پایه های فیزیک و اصول اولیه فیزیک از جمله آموزش هایی است که باید به فضانوردان ارایه شود.
***رویای فضانوردایرانی در جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت
س: فعالیت های فضایی ایران دردوران دولت دهم به ویژه با پرتاب کاوشگر پیشگام حامل موجود زنده (میمون از نژاد زئوس ) سرعت اجرایی به خود گرفت. برای نیل به آرزوی اعزام نخستین فضانورد ایرانی در سال 1402 درچه مرحله ای هستیم.
ج: ابراهیمی اعزام فضانورد ایرانی به فضا ایده ای است که در جمهوری اسلامی ایران شکل یافت و در زمره سرفصل های برنامه های ملی جای گرفت.
*** خلبان ها در اولویت انتخاب فضانورد ایرانی
س: چه کسانی در پروژه اعزام انسان به فضا در اولویت هستند؟
ج: خلبانان دارای اولویت انتخاب فضانورد هستند چرا که از نظر فیزیکی تحمل شتاب بالاتری را دارند و آموزش های مرتبط بسیاری را دیده اند. البته اکنون صرفامطالعات اولیه درخصوص تربیت فضانورد در کشور انجام شده است. اما این امر نیازمندهمکاری های بین دستگاهی و بین المللی است. البته تربیت فضانورد در کشورهنوز واردمرحله اجرایی نشده زیرا هنوز مقدمات برنامه اعزام انسان به فضا آماده نشده است و تاکنون فعالیت های جدی در این زمینه انجام نداده ایم.
***لباس فضانورد: از چند میلیارد دلار تا چند صد میلیارد دلار
س: در مورد لباس فضانورد ایرانی چه اقداماتی از طرح تا تولید صورت گرفته است؟
ج: باید گفت تهیه این لباس ها بسیار هزینه بر است. اکنون میانگین بهای بین المللی لباس های فضانوردان از طرح های ساده چند میلیارد دلاری تا طرح های گران بهای چندصد میلیارد دلاری است. این لباس ها برای راه پیمایی فضایی طراحی شده اند.البته طرح مطالعاتی لباس فضانورد ایرانی شروع شده است اما می توان نمونه خارجی این لباس را نیز تهیه کرد.
س: کدام روش به صرفه است؟
ج: هنوز مشخص نیست، تا کنون هزینه های متفاوتی ذکر شده است، اما سازمان فضایی صرفا در مرحله مطالعاتی این موضوع است. طراحی لباس فضانورد در پژوهشکده مکانیک پژوهشکده سازمان فضایی ایران و صا ایران در کنار چند دانشگاه در دست مطالعه است .
س: برنامه های این سازمان در حوزه فضانوردی درباره هدف نهایی پروژه های در حوزه فضانوردی چیست؟
ج: قرار است به تدریج به نسلی از فضاپیما برسیم که بتواند یک فضانورد ( انسان) به صورت زیرمداری به بالای 150 کیلومتر برساند و سالم برگرداند.این امر در چند گام عملیاتی می شود که اکنون این مراحل آغاز شده است.
علاوه براین درکنار اعزام فضانورد به فضا قرار است سفینه های کوچکی که بتوانند در داخل مدار حیات کنند نیز مورد توجه قرار گیرند و ترکیب این دو برنامه می تواند انسان را در طولانی مدت به مدار زمین ببرد.
سفینه های مدار گرد که شبیه ماهواره ها هستند (ماهواره زیستی) ، ماهواره هایی هستند که حامل سیستم های پشتیبان حیات می توانند باشند که چندین بار دور کره زمین رامی چرخند و مجموعه زنده که گیاهی، سلولی و موجودات کوچک باشد را می تواند به طور زنده به زمین بازگرداند.
***9 گام برای اعزام نخستین فضانورد ایران به فضا
س: به عنوان مدیر پروژه اعزام انسان به فضا چند مرحله برای اعزام فضانورد ایرانی به فضا داریم؟
ج: 9 گام برای اعزام نخستین فضانورد ایرانی وجود دارد که شامل اعزام موجودات کوچک، موجودات بزرگ، فضانورد به زیرمداری، موجودات کوچک در مدار، بازگشت کپسول زیستی از مدار، آمادگی برای فرستادن کپسول زیستی حاوی انسان به مدار، تست بدون سرنشین و تست باروبات و نهایتا اعزام فضانورد به مدار است.
ایران آمادگی مشارکت با کشورهای دارای توانمندی های فضایی را دارد. البته دشمنان ایران از آنجا که جمهوری اسلامی ایران دارای توانمندی های مختلف و ازجمله استراتژیک است، مانع از پیشرفت ها دراین زمینه می شوند.
*** بیشتر فعالیت های فضایی نیازمند مغزافزار است
س: چالش های این مسیر کدام است؟
ج: محصولات فضایی معمولا دارای تعداد کم است و نمی توان به صورت خط تولید از آن بهره برداری کرد بلکه دستاوردهای فضایی شامل مغز افزار انسانی است. کمبود نیروهای انسانی متخصص مهمترین مشکل است باید در حوزه های دینامیک پرواز، مکاترونیک، کنترل و زیست فضا نیرو تربیت شود.
***منتقدان طرح اعزام انسان به فضا
س: آیا طرح اعزام فضانور ایرانی به فضا در داخل هنوز منتقدانی دارد؟
ج: در تمام دنیا برنامه های بزرگ منتقدانی دارند. با ارایه توضیحات به مخالفان بسیاری از منتقدان قانع شدند زرا که یک سری اطلاعات غلط توسط افرادی که در خود برنامه حضور نداشتند درباره هزینه ها مطرح شده بود. اکنون فضای منطقی و استدلالی حاکم شده است و دولت تدبیر وامید نیز از برنامه های فضایی کشور حمایت می کند.باید واقع بین بود برای رسیدن به پیشرفت در حوزه فضایی راهی جز سرمایه گذاری در این حوزه نداریم؛ یا باید برای همیشه دست از فضا بکشیم و یا باید تمامی این مراحل را با حمایت و قدرت طی کنیم. درست است که پرتاب ماهواره های مخابراتی در کشور از اولویت برخوردار است اما پروژه اعزام انسان به فضا نیازمند ایجاد زیرساخت هایی است که در دیگر پروژه های فضایی به کار می رود.
***بودجه ها در سال جاری نیز ثابت ماند
س: وضعیت بودجه این طرح درسال جاری چگونه است؟
ج:بودجه های امروز حدود سال های قبل است که البته ممکن است در تخصیص بودجه با کمبود هم روبه رو باشیم.
***تشکیل کمیته ای برای حوزه تشعشعات فضایی
س: اقدامات تازه دراین حوزه مورد پیگیری بود، این گام ها به کجا رسید؟
ج: کمیته ای در حوزه فناوری تشعشعات فضایی تشکیل شده است. این رشته یکی از فناوری های میان رشته ای بین فیزیک و فضا است که در آن به طور عمده آسیبی که تشعع به وسیله الکترونیک می زند بین فیزیک و الکترونیک و مخابرات، پنل های خورشیدی و حتی بافت زنده وارد می شود بررسی می شود.
در سال های گذشته تنها از گرایش نجوم در رشته فیزیک استفاده می شد که در تشعشعات فضایی از گرایش هسته ای ( از دید تشعشع) استفاده می شود.
*** سوق دانشجویان به رشته های هوا- فضا
س: راههای جذب نیرو دراین زمینه در دنیا چگونه است؟
ج: در دنیا مرسوم است برای علاقمند کردن دانشجویان و دانش آموزان به فضا آن ها را پروژه های ساده با این فناوری درگیر می کنند چرا که پروژه به دلیل گران بودن نمی توان در اختیار آن ها قرار داد. اما نمایشگاه کن ست، که در آن ماهواره های سایز بسیار کوچک ارائه می شود میدان رقابتی خوبی برای دانشجویان فراهم می کند.
در مسابقات کن ست، این قوطی های مشابه ماهواره تا ارتفاع 300 تا 500 متری بالا رفته و با بالون و چتر پایین می آید و دوربین و برد الکترونیکی آن کار می کند. دانش آموزان و دانشجویان در این مسابقات علاوه بر انجام فعالت های تیمی با فناور یهای مختلف فضایی آشنا می شوند.