مرکز مطالعات و پژوهشهای فلکی - نجومی
211
|
اخبار |
1384/06/22
731
|
چاپ
دورترین انفجار کیهانى ردیابى شد ـ 22
منجمان دورترین انفجار کیهانى ثبت شده تا به امروز را که با انتشار اشعه هاى گاما همراه است و از حاشیه جهان قابل رؤیت مى آید مشاهده کرده اند.
انفجارهاى اشعه گاما، آذرخش هاى فضایى حاوى تشعشعات بسیار قوى انرژى هستند و وقوع آنها غیرقابل پیش بینى است.
میزان انرژى اى که ظرف تنها چند دقیقه در جریان این انفجارها آزاد مى شود مى تواند از آنچه خورشید در طول یک عمر فعالیت، یعنى 10 میلیارد سال، ساطع مى کند بیشتر باشد.
این انفجار که سه دقیقه به طول انجامید روز چهارم سپتامبر 2005 توسط تلسکوپ فضایى "سوئیفت" (Swift) و شمارى از رصدخانه هاى زمینى ثبت شد و احتمالا ناشى از مرگ یک ستاره عظیم و ریزشى درونى که آن را به یک سیاهچاله بدل مى کند بود.
دانشمندان با استفاده از اندازه گیرى "گرایش سرخ" این انفجار، فاصله آن از زمین را 13 میلیارد سال نورى رقم زده اند.
از "گرایش سرخ" براى اندازه گیرى فاصله هاى کیهانى استفاده مى شود و نمایانگر میزان گرایش نور جرم فضایى به سوى گستره سرخ طیف الکترومغناطیسى در طول سفر درازش در کیهان است. شىء هرچه دورتر باشد "گرایش سرخ" آن بیشتر است.
رکورد تازه
دکتر دانیل ریکارت از دانشگاه کارولیناى شمالى که سرپرستى تیم اندازه گیرى فاصله این انفجار را به عهده داشته است مى گوید: "این انفجار رکورد قبلى دورافتاده ترین پدیده مشابه را به اندازه 500 میلیون سال نورى مى شکند."
دانشمندان با مطالعه اجرامى در این فاصله سعى دارند شرایط اولیه کیهان را درک کنند. این انفجار متعلق به دورانى است که نخستین ستارگان و کهکشان ها با گذشت یک میلیارد سال از انفجار بزرگ تازه تشکیل شده بودند.
کیهان برخلاف وضعیت امروزى آن که مملو از مجموعه عظیمى از توده هاى ناهموار خوشه هاى کهکشانى است، در دوران نوجوانى اش هموار و همگن بود.
بررسى پدیده هایى چون انفجار اخیر اشعه گاما در افق هاى دوردست جهان قابل رؤیت، به منجمان کمک مى کند چگونگى تکامل کیهان را درک کنند.
تصور مى شود که در جریان انفجار بزرگ تنها عناصر هیدروژن و هلیوم تولید شد و سایر عناصر به تدریج در داخل نخستین ستارگان پدید آمدند.
ستارگان اولیه احتمالا بسیار متفاوت از ستارگان امروزى بوده اند. براى مثال دانشمندان تصور مى کنند که آنها بسیار عظیم تر از ستارگان کنونى بوده اند.
دکتر نیال تنویر، از دانشگاه هرتفورشایر که از محققان تلسکوپ فضایى "سوئیفت" است به بى بى سى گفت: "ما با بررسى آثارى که پس از انفجار آن ستاره هاى نخستین به جا مانده است مى توانیم به هویت آنها پى ببریم."
دانشمندان در چهار قاره جهان با استفاده از تلسکوپ هاى گوناگون انفجار اخیر و تابش به جا مانده از آن را درحالى که به تدریج محو مى شود زیر نظر گرفته اند.
منجمان در نظر دارند از تلسکوپ فضایى هابل براى رصد آن در پایان ماه جارى استفاده کنند، هرچند انتظار مى رود تا آن زمان به شدت کمرنگ شده باشد.
----
Bbc