مرکز مطالعات و پژوهشهای فلکی - نجومی
210
|
اخبار |
1384/06/21
1079
|
چاپ
منظومه شمسی واقعا چند سیاره دارد؟ ـ 21
ساکنان زمین قرنها بر این باور بودند که منظومه شمسی دارای شش سیاره است.
با پیشرفتهای علمی در قرون نوزدهم و بیستم بر شمار این سیارات اضافه شد و تعداد آنها به 9 افزایش یافت.
اکنون باز هم این پیشرفتها برای اخترشناسان دردسر افزا شده و آنان را وادار ساخته تا درباره شمار دقیق سیارات منظومه شمسی تجدید نظر به عمل آورند.
اختر شناسان در سالهای اخیر و به دنبال برخورداری از امکانات به مراتب قدرتمندتر برای رصد سیارات، تقسیم بندی‌های دیگری برای دسته بندی اجرام موجود در منظومه شمسی ارایه کرده‌اند.
به عنوان نمونه سیارات را به سه مجموعه سیارات درونی، شامل تیر، زهره، زمین، سیارات میانی شامل بهرام، برجیس و کیوان، و سیارات بیرونی شامل اورانوس، نپتون و پلوتو و کمربند کیوپر متشکل از خرده سیارکها و تکه های یخ و سنگ سرگردان در فضای فراتر از پلوتو تقسیم کرده‌اند.
اما تازه‌ترین مطالعاتی که در مورد سیارات صورت گرفته این تردید را به وجود آورده که آیا پلوتو را باید یک سیاره واقعی نظیر بقیه سیارات منظومه شمسی به شمار آورد یا آنکه باید آن را در عداد یکی از خرده سیارکهای بخش بیرونی منظومه شمسی تلقی کرد.
رصد های جدید نشان داده که برخلاف اندازه گیریهایی که در گذشته به انجام رسیده بوده و بر اساس آنها جرم پلوتو یک دهم جرم زمین تعیین شده بوده، جرم این شی آسمانی یک دوهزارم زمین است و شعاع آن نیز به مراتب کوچکتر از حدی است که در گذشته تخمین زده شده بود.
از این گذشته مدار این شی سرگردان در فضا با مدار بقیه سیارات منظومه شمسی تفاوت اساسی دارد و به مراتب خمیده‌تر و بیضوی تر است.
همه این مشخصات، با مشخصات خرده سیارکهایی که در کمربند کیوپر در بخش بیرونی منظومه شمسی به گرد خورشید می‌گردند سازگارتر است تا با مشخصات سیارات.
همین امر موجب شده تا بحثهای داغی در میان اخترشناسان در مورد تعریف دقیق "سیاره" و تفاوت آن با دیگر اجرام فلکی نظیر "خرده سیاره"،" ستاره دنباله دار"، "شهابسنگ" و امثالهم در بگیرد.
در تازه‌ترین تحولی که در زمینه شناسایی دقیق "سیارات" منظومه شمسی و تفکیک آنها از "سیارک"ها بوقوع پیوسته یک گروه از اخترشناسان در دانشگاه مریلند دریافته‌اند که یک جرم فلکی که تاکنون "خرده سیاره" به شمار می‌آمده در واقع از مشخصات ظاهری سیاره‌ای نظیر زمین برخوردار است یعنی حالتی درست معکوس پلوتو که سیاره به شمار می‌آمده در حالیکه مشخصه خرده سیاره‌ها را دارد.
خرده سیاره مورد اشاره کرس نام دارد و در کمربندی میان بهرام و برجیس بدور خورشید در گردش است.
تاکنون اخترشناسان بر این اعتقاد بودند که این خرده سیاره که قطر آن به 950 کیلومتر می‌رسد آن اندازه جرم دارد که آن را به شکل یک کره کامل در آورد اما میزان جرم آن آنقدر زیاد نیست که مشخصه های سیاره‌ها را به آن ببخشد.
به نوشته هفته نامه نیچر لوسی-آن مک فادن و همکارانش از دانشگاه مریلند با بهره گیری از تلسکوپ هابل نشان داده‌اند که این تلقی عمومی در میان اخترشناسان نادرست است و این خرده سیاره از حیث ظاهر شبیه سیاره زمین‌است.
به این معنی که به جای نکه به شکل یک کره کامل باشد دو انتهای آن تحت تاثیر نیروی جاذبه درونی خود آن حالت پخ و پهن شده پیدا کرده است.
این محققان همچنین با محاسبات خود نشان داده‌اند که این جرم آسمانی نظیر دیگر سیارات مواد سنگین را به سمت هسته درونی خود جذب کرده و در پوسته بیرونی بخشهای یخی را برجای گذارده است.
----
Irna.ir