رصدرادیویی خورشید درراستای پیش‌بینی زلزله درکسوف سیبری

خورشیدشناس و استاد اخترفیزیک دانشگاه تبریز که برای سیزدهمین رصد حرفه‌یی گرفت کلی خورشید در 11 مردادماه گرفت کلی خورشید رهسپار سیبری شده بود در تشریح دستاوردهای این سفر علمی عنوان کرد که در جریان این گرفت در راستای تحقیقاتش در زمینه مطالعه امکان پیش‌بینی زلزله براساس امواج و نجوم، نخستین رصد رادیویی خورشید را انجام داده است.
به گزارش واحد خبر مرکز مطالعات و پژوهش هاى فلکى ـ نجومى به نقل از سایت "www.isna.ir " ، دکتر علی عجب شیری زاده، رییس مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه با بیان این که از سال 1973 رصد و بررسی علمی خورشیدگرفتگی‌ها را پیگیری کرده است در گفت‌و‌گو با خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران در تشریح سفر علمی 13 روزه‌ اخیرش به قطب شمال که با هدف رصد خورشیدگرفتگی 11 مردادماه جاری انجام شده است، اظهار کرد: نخستین مرحله آماده سازی برای رصد حرفه‌یی گرفت کلی خورشید در روز اول آگوست 2008 (11 مرداد) بود به طوری که پس از رسیدن به مسکو از طریق هواپیما به اولین ناحیه ورودی سیبری یعنی شهر "بارنائول" رسیدیم که اختلاف ساعت این شهر با مسکو سه ساعت بود.
رییس مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه با بیان این که سفر اخیر سیزدهمین سفر وی برای رصدحرفه‌یی کسوف و تاج خورشید بوده است، ادامه داد: در این مرحله از سفر طبق برنامه‌های تنظیمی قبلی گروه بین‌المللی حرفه‌یی نجوم در شهر بئیک(Byisk) مستقر شدیم و تا روز وقوع گرفت کلی خورشید به مدت یک هفته اقدام به آماده سازی تجهیزات رصد کردیم و بقیه گروه بین‌المللی هر کدام این کار را طبق اهداف تعیین شده علمی رصد مرئی انجام دادند.


رصد رادیویی گرفت خورشید از قطب شمال
دکتر عجب‌شیری زاده با بیان این که در جریان این گرفت، موفق به انجام نخستین رصد رادیویی گرفت خورشید در دنیا شده است، اظهارکرد: رصد رادیویی گرفت خورشید با دریافت امواج از اتمسفر زمین یک روز قبل از گرفت، روز گرفت کلی و یک روز بعد از گرفت برای دریافت داده‌های علمی از خورشید بسیار مهم است؛ البته این کار در یکی از گرفت‌های قبلی خورشید انجام شده بود، که از داده‌ها نتایج خوبی به دست آوردیم و برای تایید و کامل شدن آنها نیاز به آزمایش دوباره بود. علاوه بر آن رصد گرفت کلی با تجهیزات استروسکوپی و مرئی یکی دیگراز فعالیت‌هایم در این سفر بود.


رصد رادیویی گرفت خورشید با دریافت امواج از اتمسفرجهت پیش‌بینی زمین لرزه‌ها
به گفته وی یکی از اهداف این رصد پیش‌بینی زمین لرزه‌ها نیز به شمار می‌رود که تاکنون در دنیا بر روی آن آزمایشات مختلفی صورت گرفته است که در مرکزتحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه نیز تحقیقاتی در این زمینه در حال انجام است.
دکتر عجب‌شیری زاده ادامه داد: پس انجام موفقیت آمیز این مرحله، اقدام به اعزام به دانشگاه "Gorn-Altaiysk" سیبری با مینی بوس به مدت پنج ساعت کردیم که جنگل‌های فراوانی نیز در آن منطقه وجود داشت.
وی با بیان این‌که پس از کسوف کارگاه بین‌المللی در همین زمینه برگزارشد، خاطرنشان کرد: در این کنفرانس مقاله‌ای در گذشته درباره نتیجه گرفت کل خورشید در مارس 2006 ارسال کرده بودم که پس از پذیرفتن آن، در حضور شرکت کنندگان سراسر کشوردر آن کارگاه ارائه کردم که مورد استقبال قرار گرفت. در این مقاله اقدام به مدل سازی تاج خورشیدی از طریق میدان مغناطیسی کرده بودیم.


با حل مسایل علمی خورشید می‌توان تمامی ستاره‌ها را شناخت
وی گفت: خورشید تنها ستاره‌ای است که در نزدیکترین فاصله در دسترس ما است و اگر مسایل علمی خورشید که شامل شناخت درون و برون آن است، حل شود، می‌توان مسائل و سوالات مطرح در مورد تمامی ستاره‌ها را پاسخ داد.
استاد دانشگاه تبریز درباره رصد خورشید اظهار کرد: خورشید چه از زمین وچه از فضا تنها امکان رصد سطح خارجی آن وجود دارد و داخل آن به علت کدری گاز درون امکان رصد ندارد.
وی با بیان این که جو خورشید از سه قسمت تشکیل شده است، خاطرنشان کرد: از سطح خورشید حدود 500 کیلومتر مربوط به فتوسفر است یعنی سطحی که ما از زمین آن را می‌بینیم، بعد از آن لایه‌ای به ارتفاع حدود 10 هزار کیلومتر موسوم به کروموسفر قرار دارد که در حالت عادی، فتوسفر امکان دیدن آن را نمی‌دهد مگر این که کسوف رخ دهد تا کروموسفر را بتوان رصد کرد و در نهایت قسمت بالاتر که تا 20 برابر در بین سیارات کشیده می‌شود، تاج خورشید گفته می‌شود.
وی افزود: تاج خورشیدی بسته به فاصله به سه قسمت تاج داخلی، میانی و خارجی تقسیم می‌شود و زمانی که کسوف رخ می‌دهد، پلاسما تاج به صورت خطوط میدان مغناطیسی شکل گرفته است که نیازمند مدل است و این میدان درون خورشید است که ما امکان مشاهده آن را نداریم؛ بنابر این اگر بتوان مدل‌هایی برای تاج ساخت، در واقع آن‌ها به درون منعکس شده و در نهایت شناخت ما نیز از درون افزایش می‌یابد.
عضو آکادمی نجوم فرانسه با بیان این که دانشمندان به طور 24 ساعته از فضا خورشید را رصد می‌کنند، اظهار کرد: تلسکوپ‌ها از سال 96 به 5/1 میلیون کیلومتری فاصله زمین منتقل شده‌اند و از آنجا تاج خورشید را 24 ساعته به صورت مصنوعی یعنی کرونوگراف (ماسک گذاشته شده درجلوی فتوسفر) بررسی می‌کنند تا تاج خورشید همیشه مشاهده شود.
رییس مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه افزود: تاریکی این ماسک طوری است که تاج داخلی و میانی خورشید را در بر می‌گیرد و قسمت داخلی و میانی تاج خورشید مهمترین قسمت‌های تاج خورشید به شمار می‌رود که نمی‌توان از فضا آن را مشاهده کرد، اما زمانی که به طور کامل قرص خورشید توسط قرص ماه گرفته می‌شود، این قسمت را می‌توان از طریق رصدهای زمینی به خوبی مشاهده کرد.


مشارکت ایرانی در ساخت تلسکوپ ماهواره بررسی خورشید
عضو کمیسیون شماره 36 اتحاد بین‌المللی نجوم با اشاره به این که از سال 96 تاکنون ماهواره‌های بسیاری برای شناخت بیشتر خورشید به مناطق مختلف پرتاب شده‌اند ، تصریح کرد: از جمله این طرح‌ها پروژه ماهواره خورشیدشناسی "کروناس - فوتون" است که یکی از تلسکوپ‌های مربوط به این پروژه نجومی بین‌المللی با همکاری ایران ساخته شده که برای پرتاب آن همچنان در انتظار موافقت روسیه هستیم. قرار است از داده‌های این ماهواره در مرکز اخترفیزیک مراغه استفاه کنیم.
رییس مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه افزود: همکاری اصلی ایران در این پروژه در ساخت تلسکوپی موسوم به HAT است که برای مطالعه لایه "کروموسفر" (ناحیه رنگی) خورشید در طول موج "اچ -آلفا" به کار می‌رود. این تلسکوپ که با همکاری ایران و موسسه اختر فیزیک فرانسه طراحی شده حدود 10 کیلوگرم وزن داشته و ابعاد آن 40×10×10 سانتی‌متر است .
استاد عجب شیری زاده در گفت‌و‌گو با ایسنا خاطرنشان کرد: این تلسکوپ کوچک مجهز به فیلتر H آلفا (مخصوص رصد ناحیه کروموسفر خورشید) و آشکارساز CCD (که هر پیکسل آن حدود 10 کیلومتر از سطح خورشید را می‌پوشاند) قرار است روی یکی از بال‌های یک ماهواره روسی قرار گرفته و با رصد روزانه 8 ساعت خورشید و نصب آنتنی به قطر 8 متری یا 12 متر در مراغه، از آن داده دریافت کنیم و مذاکرات اولیه بین ایران و انستیتو لبدف و آژانس فضایی روسیه انجام شده که اگر مشکلات فیمابین حل شود، این پروژه اجرا خواهد شد.